Voorkomen en behandelen van klachten door eikenprocessierups

Sinds 2009 hebben we elk jaar in een groot gedeelte van Friesland te maken met overlast door de eikenprocessierups. Eikenprocessierupsen kunnen in mei en juni in met name eikenbomen worden aangetroffen.

Na contact met de brandharen van de rups kunnen klachten ontstaan zoals jeuk, huiduitslag en irritatie aan de ogen of luchtwegen. De verwachting is dat de rups ook dit jaar in de tweede helft van mei op verschillende plaatsen in Fryslân overlast gaat veroorzaken. Reden voor GGD Fryslân om nu al informatie te verstrekken over wat men kan doen om klachten te voorkomen of te bestrijden.

Eikenprocessierups
De eikenprocessierups is de larve van een nachtvlinder die haar eitjes legt in de toppen van eikenbomen. Eind april, begin mei komen de rupsen uit de eitjes, waarna ze een aantal keren vervellen totdat ze in juli volgroeid zijn. Na de derde vervelling, tussen half mei en eind juni, krijgen de rupsen de sterk irriterende brandharen.
In juli verpoppen de rupsen zich tot een onopvallende grijze nachtvlinder (zonder brandharen). Door de zachte winter en het warme voorjaar kunnen de rupsen wat vroeger klachten veroorzaken dan in andere jaren.

Nesten
Eikenbomen met eikenprocessierupsen zijn te herkennen aan de specifieke nesten op de stammen of dikkere takken: dichte spinsels van vervellinghuidjes, met brandharen en uitwerpselen. Vanuit deze nesten gaan de rupsen ’s nachts groepsgewijs – in processie- op zoek naar voedsel in de toppen van de boom. Grote groepen eikenprocessierupsen kunnen een boom volledig kaalvreten.

Brandharen
Er zijn vooral gevolgen voor de gezondheid in de periode dat de eikenprocessierups brandharen krijgt (mei-juni). Dit is ook het geval bij verdere verspreiding van deze brandharen uit lege nesten (juli-september). Rechtstreeks contact met de rups is niet nodig om klachten te krijgen. De brandharen kunnen ook door de wind meegevoerd worden waardoor ze op de huid of in de kleding terecht komen. De brandharen (± 700.000 per rups) dringen met hun weerhaakjes gemakkelijk in de huid, ogen en luchtwegen. Wat er dan gebeurt lijkt op een allergische reactie. De reacties kunnen van persoon tot persoon sterk verschillen. Bij iemand die vaker met de brandharen in contact komt, kunnen de reacties veel sterker zijn.

Klachten
Binnen acht uur na contact met brandharen treden huidirritaties op, die rood en pijnlijk zijn. Dit gaat gepaard met hevige jeuk, die tot twee weken kan aanhouden. Als de brandharen in de ogen komen, kan binnen enkele uren een rode, pijnlijke en jeukende zwelling en irritatie optreden. Inademing van de brandharen kan leiden tot irritaties (slikklachten) en ontstekingen van het slijmvlies van de neus, keel en luchtwegen. Soms blijkt dat mensen een echte allergische reactie ontwikkeld hebben, zodat klachten veel sneller kunnen optreden. Ook dieren, met name honden en paarden, kunnen klachten krijgen wanneer ze in contact komen met de brandharen.

Behandeling
Na aanraking van de rupsen of haren is het verstandig niet te krabben of te wrijven. Beter is het om de huid of ogen goed af te spoelen of te wassen met water. Ook kleren kunnen zo nodig op 60 ºC gewassen worden. Klachten verdwijnen over het algemeen binnen twee weken. Een verzachtende crème met bijvoorbeeld menthol of een gel van Aloë Vera kan ook verlichting geven. Bij ernstige klachten wordt aangeraden contact op te nemen met de huisarts.

Voorkomen
Bij een bezoek aan een (natuur)gebied met eikenprocessierupsen is het raadzaam hals, armen en benen goed te bedekken en niet op de grond te gaan zitten. Ouders wordt aangeraden hun kinderen voor het gevaar van de rups te waarschuwen. GGD Fryslân adviseert dan ook om elk contact met de rupsen en resten ervan te vermijden. Ook oude nesten van vorig jaar bevatten veel brandharen die kunnen verwaaien. Het is niet verstandig zelf in de eigen rupsen te bestrijden. De gemeente kan adviseren.

 

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail