De omgekeerde vluchteling

“Iedere Nederlander heeft toch recht op een uitkering als er geen andere inkomsten mogelijk zijn?” Het antwoord is “nee”. Niet altijd. Er zijn Nederlanders die tussen wal en schip vallen. Ze verdrinken, vaak zonder dat het opgemerkt wordt. Want schaamte en uitputting leggen een deken van stilte over schrijnende verhalen. 

Simone is een Friezin van zestig jaar. Ze woont in een anti-kraakwoning. Dit is de enige plek die ze kon vinden. Dat ze over een paar maanden moet verhuizen vanwege sloop, neemt ze op de koop toe. Dat ze angstig is in de verpauperde buurt, ook. In dit gehucht kent ze niemand. Regelmatig dwingt ze zichzelf om naar buiten te gaan, omdat ze weigert toe te geven aan het op de loer liggende gevoel van isolement en depressie. Simone heeft geen andere keus. Ze moet rond komen van € 500 bruto per maand. Daar betaalt ze haar huur, nutsvoorzieningen en verzekeringen van. En dan houdt ze niets meer over. Om in haar levensonderhoud te voorzien leent ze geld van familie. Ze doet er alles aan om werk te vinden, maar haar sollicitaties worden steevast afgewezen. Recht op een ww-uitkering heeft ze niet; ze werkt als ZZP’er. Recht op bijstand heeft ze ook niet. Bij alle mogelijke instanties heeft ze om hulp gevraagd. Tevergeefs. Om niet op straat te belanden, ziet ze geen andere mogelijkheid meer dan binnenkort weer te vertrekken uit Nederland. Om te overleven. Als een omgekeerde vluchteling. Het verhaal van een alleenstaande vrouw die het allerliefst gewoon in haar eigen land zou blijven, met een parttime baan, in haar eigen appartement en met haar eigen spulletjes en vrienden om zich heen.

“Ik schreef talloze sollicitatiebrieven, maar omdat ik in Nederland niet meer aan werk kon komen en een uitkering wilde vermijden, besloot ik een paar jaar geleden in het buitenland te gaan werken. Daar kon ik gelukkig wel aan de slag.”

Je zou haar geen zestig geven. Simone lijkt jonger dan ze is. Ze kleedt zich vlot en modern en bruist van de energie. Ze spreekt zes talen vloeiend. En aan werkervaring geen gebrek; zowel in de reiswereld als in het bedrijfsleven.

Vonnis getekend
“In het buitenland werkte ik een paar jaar op tijdelijke contracten van een grote reisorganisatie. Mijn appartement in Friesland verhuurde ik gedurende de maanden dat ik in het buitenland was. De laatste drie jaren aan steeds dezelfde huurder. Zodra me weer een nieuw werkcontract aangeboden werd, vroeg ik de huurder of ze gedurende die volgende maanden ook weer mijn huis wilde huren. Ze was daar iedere keer erg blij mee. Aangezien we het allebei correct en volledig wilden regelen, namen we de nieuwe huurperiode als verlenging op in het huurcontract. Natuurlijk had ik me verdiept in het huurrecht, maar ik was me niet bewust van de drastische gevolgen van het gebruik van dit simpele woordje “verlenging”. Ik had dit voor de volledigheid en juistheid zo benoemd, niet wetende dat ik hiermee mijn eigen vonnis had getekend. Het is een regel die ook bij geen enkele instantie bekend was, zo bleek me later. Had ik het maar geweten…”

Spoedopname
Aan het begin van het derde seizoen sloeg het noodlot toe. Simone werkte inmiddels, nu als zzp-er, op een boot. Ze werd met spoed opgenomen in een plaatselijk ziekenhuis vanwege een bacteriële infectie. Het was kantje boord. Tot overmaat van ramp raakte ze hierbij haar opdracht kwijt. Simone kwam terug naar Nederland om zich hier weer voorgoed te vestigen. Thuis. In de buurt van haar eigen ziekenhuis en familie. Maar omdat haar appartement nog verhuurd was tot oktober, logeerde ze eerst tijdelijk bij een vriendin.

Huurbescherming
“Ik nam contact op met de huurder en deelde mee dat ik aan het einde van de contractperiode zelf weer graag de woning wilde betrekken. Zo stond het ook in het contract. Tot mijn ontsteltenis weigerde ze mijn huis te verlaten. Ze beriep zich plotseling op huurbescherming en wist me te vertellen dat door de verlenging het tijdelijke contract nu een contract van onbepaalde duur was geworden. Alleen bij dringende reden zou ik als verhuurder terug kunnen in het verhuurde pand. Het contact met de huurder was tot dan toe altijd heel goed en eerlijk verlopen, ik stond dan ook perplex.

Ik schakelde een advocaat in voor een kort geding bij de kantonrechter.

Het inwonen bij de vriendin was een tijdelijke oplossing geweest. Ik had met spoed een nieuwe plek nodig. Ik kwam terecht in een antikraakwoning in een andere gemeente, waar ik me vervolgens inschreef.

In de rechtszaak bleek mijn ernstige gezondheidstoestand voor de rechter geen dringende reden. Ik “had wel een huis” (het tijdelijke kraakpand) en de huurder moest nog een vervangende woning vinden. Er werd ‘geschikt’ tussen de advocaten onderling. De huurder mag in het huis blijven, totdat zij een andere woning krijgt toegewezen van de woningbouwvereniging. Hoe lang dit gaat duren weet niemand. Er werd geen termijn aan gekoppeld.”

Anti-kraak woning
Simone moet rondkomen van een wisselend inkomen van maximaal € 500 bruto dat ze verdient door op ZZP-basis administratief werk te verrichten. Dat is onmogelijk, “maar beter iets dan niets”, zegt ze. De huurinkomsten van haar appartement bieden geen marge; ze heeft nooit de intentie gehad om er aan te verdienen. Het volledige huurbedrag van het appartement gaat direct op aan de vaste lasten daarvan. Van de € 500 per maand bruto die ze zelf nog verdient, betaalt ze de huur en nutsvoorzieningen van haar antikraak-woning. Die heeft ze in bruikleen totdat er tot sloop wordt overgegaan. De sloop kan over een paar weken zijn of over een paar maanden. Dan zal Simone een nieuw dak boven haar hoofd moeten zien te vinden, wat voor nog wat meer stress zorgt. Intussen lopen de schulden op want voor haar levensonderhoud sluit Simone leningen af bij familie. Ze is blij dat ze bij de voedselbank terecht kan. Ze moet twee keer per week naar het ziekenhuis voor fysio, maar ze kan de reiskosten niet betalen.

“Ik ben blij dat ik een plekje heb om te wonen. Maar toen ik hier binnenstapte heb ik staan janken als een kind. Het pand was volledig uitgeleefd en smerig. Ik ken niemand in deze omgeving. Mijn familie en vrienden wonen elders in Friesland, waardoor mijn sociale leven op een laag pitje staat, want reizen kost geld. Ik woon in een buurt waar ik me niet altijd veilig voel en niemand ken. Dat wil niet zeggen dat ik bij de pakken neer ga zitten. Van nature ben ik een opgewekt mens en ik doe iedere dag opnieuw mijn best om de moed niet te verliezen, maar deze hele uitzichtloze situatie hakt er af en toe behoorlijk in.

“Richt u zich tot de Tweede Kamer”

Simone is dan nog herstellende van haar ziekte. Ze trekt bij alle mogelijke instanties aan de bel. Tevergeefs. Ze wordt van het kastje naar de muur gestuurd. De instanties tonen begrip, maar iedereen verwijst naar elkaar of ze trekken er meteen hun handen van af. Simone past niet in het systeem. Ze vormt een uitzondering. “Omdat ze zo’n soort situatie nooit eerder hebben meegemaakt weten ze vaak niet wat ze met me aan moeten.”

Ze praat met gemeenten, gebiedsteams, Sociaal Verhaal, Nationale Ombudsman, BZF, woningbouwverenigingen en nog tientallen andere instanties. De reacties variëren van  ‘Schrijnend’, ‘Dat dit kan in Nederland’, ‘Bizarre situatie’ tot aan zelfs de opmerking “U kunt zich het beste maar  tot de politiek wenden, dit zou in de Tweede Kamer besproken moeten worden”. Maar Simone zegt: “De Tweede Kamer? Hoe dan?” Ze raakt uitgeput van haar zoektocht.

Geen bijstand
En dan volgt de klap op de vuurpijl. Simone blijkt geen recht op bijstand te hebben. Ze heeft namelijk inkomsten uit de huur van haar appartement. Inkomsten die aantoonbaar volledig opgaan aan de kosten van dit appartement. De gemeente wijst haar verweer echter af. “De regel is dat we alleen naar uw inkomsten kijken. Niet naar uw uitgaven”. Hoe Simone zich ook verzet tegen het besluit, de gemeente is standvastig. Wat ze haar kunnen bieden is dat Simone voor maximaal € 78 per maand een bijstandslening kan afsluiten. Voorwaarde is dat ze haar appartement laat taxeren: kosten € 600. Die € 600 kan ze ook lenen van de gemeente. Kortom: om een bijstandslening van maximaal € 78 per maand te ontvangen, moet ze eerst een schuld maken bij de gemeente voor € 600. Simone vraagt, om taxatiekosten te besparen, de WOZ-waarde van haar woning op met alle onderliggende documenten en stuurt die naar de gemeente.

Dan valt een brief van de gemeente op de mat. Haar aanvraag voor een uitkering is afgewezen omdat Simone niet het gevraagde taxatierapport heeft aangeleverd.

“Op zo’n moment stort je in. Ik had me misschien veel beter moeten laten voorlichten met betrekking tot het huurrecht. Maar de consequenties van die ene onwetendheid, dat ene woordje ‘verlenging’,  zijn zo groot dat ik de wanhoop nabij ben.”

“Ik heb het gevoel dat ik weggestuurd wordt”

Simone leent nu structureel geld bij familie. Over een tijdje zal ze uit deze antikraakwoning moeten. De zorgen groeien haar boven het hoofd. Ze ziet nog maar één uitweg: terug naar het buitenland. Ze heeft daar meestal snel werk, omdat ze haar talen goed spreekt en over veel werkervaring beschikt in het toerisme. Hoe het allemaal moet als ze daar opnieuw in het ziekenhuis zou belanden, daar moet ze niet aan denken, maar in het buitenland is ze in ieder geval weg uit de situatie die haar nu zo verstikt.

“Het is wrang dat de huurder een uitkering en huursubsidie ontvangt en in mijn appartement woont, terwijl ik mij een slag in de rondte werk om een baan te vinden vanuit een antikraakwoning en zonder uitkering lijdzaam moet afwachten totdat zij in beweging komt.”

Simone heeft haar koffers gepakt. Klaar om weg te gaan. Met het gevoel dat ze weggestuurd wordt. Dat ze in haar eigen land niet welkom is. Toch geeft ze de strijd niet op, ze is een vechter en is vastbesloten zich op een dag voorgoed in Nederland te vestigen en oud te worden in de buurt van haar familie en vrienden.

 

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail