Hoogtijdagen deel 5: Harkema Opeinde 1979-1982

HARKEMA – Na de degradatie van 1977 voorspelden veel voetbalvolgers een vrije val voor Harkema-Opeinde. Weliswaar stond er een nieuwe lichting op waarvan de meeste spelers met de A1 op hoofdklasseniveau hadden gespeeld, maar het zou niet meevallen mannen als Wopke Elzinga, Sake Kooistra, Wout van der Heide te doen vergeten. Toch schopte de genoemde nieuwe lichting het onverwacht ver. Sterker nog, in 1980 was Harkema-Opeinde weer eersteklasser!

Voor die tijd volgden er eerst nog twee minder succesvolle seizoenen. Zeker het eerste jaar na de degradatie was teleurstellend. In de tweede klasse kwam het Harkemaster vlaggenschip niet verder dan een achtste plek. Met name de seizoenstart – nul overwinningen na vijf wedstrijden – was teleurstellend. Beter verging het Harkema in de jaargang 1978/1979. De groengele formatie eindigde toen als vierde. De meeste consternatie was er die jaargang opvallend genoeg buiten de lijnen, notabene na een wedstrijd van dorpsgenoot Harkemase Boys. Wat journalist Dick Heuvelman in oktober 1978 schreef in zijn verslag van de wedstrijd Harkemase Boys-ACV ging alle perken te buien en raakte het gehele dorp Harkema.

,,Voetballen in Harkema, dat is voor bezoekende clubs geen pretje. De thuisspelende verenigingen Harkema-Opeinde en Harkemase Boys plegen er tekeer te gaan met de agressie van een uitgehongerd roofdier, daarbij gesteund door een fanatiek en griezelig chauvinistisch publiek. Veel clubs voelen zich dan ook niet thuis op de velden van dit Friese heidedorp’’, schreef Heuvelman in het Nieuwsblad van het Noorden. Niet alleen uit Friesland, ook uit Groningen werden brieven gestuurd naar de krantredactie waarin schande werd gesproken van de aantijgingen. Ook oud-speler Jan van der Bij herkent zich niet in de woorden van de Groninger journalist. ,,Ik heb behoorlijk wat wedstrijden voor Harkema 1 gespeeld maar ik heb nooit rottigheid meegemaakt”, aldus Van der Bij. Kort na het stuk van Heuvelman volgde dan ook een excuus in de krant. In later jaren zou het Nieuwsblad in haar berichtgevingen opvallend positiever zijn over de Harkemaster voetbalclubs.

Terecht volgens Jan van van der Bij. ,,Voor zo’n klein dorp als Harkema was het natuurlijk best wel uniek wat er op voetbalgebied allemaal gebeurde. Ook Harkemase Boys voetbalde in de jaren ’70 op hoog niveau. Ik snap niet hoe het kan dat dit nu niet meer mogelijk is. Als ik Harkema 1 nu zie voetballen dan kan ik niet zeggen dat het elftal van nu veel minder is dan 40 jaar geleden. Het spelletje werd rond 1980 wat fysieker gespeeld. Wellicht speelde dat onze generatie in de kaart. Begrijp me niet verkeerd, we hadden best een paar knappe voetballers hoor! Maar als team moesten we het vooral van onze mentaliteit en onze fysieke kracht hebben. We trainden in die jaren dan ook voornamelijk fysiek. Rondjes om het veld lopen, sprintjes trekken, met elkaar op de rug afstanden afleggen, bokje springen, dat werk. Onder trainer Henk Poortvliet zagen we soms wekenlang geen bal op de training. De lichting voor ons was beter. Ik kwam in 1977 bij de selectie als vervanger van voorstopper Wout van der Heide. Niet mijn favoriete plek in het veld. Gelukkig duurde het maar een halfjaar. Ik werd daarna rechtsbuiten.’’

Conditie en onverzettelijkheid waren wellicht de belangrijkste wapens waarmee Harkema-Opeinde in 1980 de titel binnen sleepte. Het gros van de wedstrijden werd met minimaal verschil gewonnen. De beslissende goals vielen vaak laat. Meteen op de eerste speeldag liet Harkema-Opeinde al blijken dat het pas geklopt was als het laatste fluitsignaal had geklonken. In Jubbega prijkte er tot de 82ste minuut een 2-0 achterstand op het houten scorebord. Uiteindelijk ging er toch een puntje mee richting de Harkemaster heide door treffers van Jan van der Bij en Pieter Bakker. Later in de jaargang zouden er onder andere bij FVC, Lemmer en Bergum overwinningen worden geboekt in de slotminuten.

Harkema-Opeinde stak er dus niet met kop en schouders bovenuit in klasse 2A. Het was al november toen de groengelen zich bovenin begonnen te roeren, al was dat mede het gevolg van een gestaakt duel. Op 23 september 1979 haalde Harkema Opeinde-LVV Friesland het einde niet. In de pauze kwam Harkema-supporter Durk Schievink langs de zijlijn te overlijden. De clubs in 2A die aanvankelijk het meeste indruk maakten waren Rood Geel, met schutters Piet van der Wal en Jan Hospes in de voorhoede, en het door Rheem gesponsorde vv Bergum met oud-Feyenoorder Henny Weering in de gelederen. Na de winterstop verdwenen deze ploegen uit beeld. Het koningskoppel van Rood Geel raakte geblesseerd, wisselvalligheid speelde Bergum parten.

Alleen vv Leeuwarden bleef over als bedreiging. Er zou zich een interessante nek-aan-nek-race ontpoppen tussen de Harekieten en de Leeuwarders van ‘De Klomp’. Tot 6 speelronden voor het eind hielden de stadsen en de plattelanders elkaar in evenwicht. Cruciaal was de datum 13 april 1980. Op die dag won Harkema-Opeinde het restant van de eerder gestaakte wedstrijd tegen Friesland met 1-0. Tegelijkertijd kwam Leeuwarden op Sportpark Nijlân niet verder dan 1-1 tegen stadgenoot FVC. De marge tussen de beide kopploegen werd zo een punt. Met  nog vier speelronden leek nog steeds van alles mogelijk, maar het Harkemaster collectief gaf de minieme voorsprong niet meer uit handen.

Na een zwaarbevochten zege in Hollandscheveld tegen HODO, werden redelijk eenvoudige tweepunters behaald tegen Rood Geel en Lemmer. Op 4 mei 1980 kon de kroon op het werk gezet worden tegen het reeds uitgespeelde Gruno. Het was even schrikken voor de 900 meegereisde Harkema-aanhangers toen Hans Omlo de thuisploeg na 20 minuten aan de leiding bracht. Nog voor de pauze stelde ‘De Heide’ de zege veilig. Kees Kooistra zorgde voor evenwicht, waarna Jan van der Bij en Henk Schievink de score omzetten in 1-3. In de tweede helft geloofden de beide teams het wel. Harkema-Opeinde was weer eersteklasser. Een kampioenschap dat zonder nederlaag behaald werd en nog opvallender, met slechts elf tegentreffers. Zeker na de winterstop gaf de Harkemaster achterhoede nauwelijks iets weg. Liefst acht duels op rij bleef het doel van goalie Justus Hoekstra gevrijwaard van tegentreffers. Een clubrecord dat tot 2017 stand zou houden. Alom werd de titel dan ook als terecht beschouwd.

De eerste klasse zou echter zwaar worden, zo was de verwachting al rap na het behaalde kampioenschap. De Friese inbreng in de eerste klasse was in het seizoen 1980/1981 behoorlijk geslonken. Waar Harkema voorheen in klasse 1C steevast 4 of 5 provinciegenoten trof, verdedigden nu alleen Harkema zelf en Drachten de Friese eer. Niettemin waren het geweldige tijden, zo blikt Van der Bij terug. ,,We speelden met regelmaat voor meer dan 1000 man publiek. Kom daar nu nog maar eens mee. Daarnaast waren het natuurlijk veelal aansprekende tegenstanders waar je mee te maken had. Uiteraard waren de derby’s tegen Drachten speciaal, maar ook tegen ploegen als Appingedam en WKE vond ik het prachtig voetballen. De uitwedstrijd tegen WKE was voor ons sowieso een aparte gewaarwording. Je liep als het ware tussen de opgestapelde autowrakken door richting het voetbalveld.’’

De hernieuwde vuurdoop in de eerste klasse vond plaats tegen het pas uit de hoofdklasse gedegradeerde Appingedam. Pas in later jaren zouden de Damsters uitgroeien tot de crème de la crème van het amateurvoetbal met hoofdklassetitels in 1995 en 1996. Toch was Appingedam torenhoog favoriet in de wedstrijd tegen de promovendus. Harkema hield evenwel een keurig puntje over aan de competitiestart: 2-2. Een week later volgde de eerste nederlaag bij Helpman, daarna was het tijd voor de wedstrijd waar voetballiefhebbers al lange tijd naar uit hadden gekeken: Harkema Opeinde-Drachten. Het was drie jaar geleden dat de beide streekgenoten de degens hadden gekruist. In voorgaande zes duels slaagde Drachten er niet in Harkema te verslaan. Op zondag 21 september 1980 lukte dat opnieuw niet. Piet van der Veen en Koene Nijboer bezorgden de thuisploeg een 2-0 zege. Voor de winterstop kwam hier alleen nog een overwinning op Hoogezand bij.

De mentale kracht waar Van der Bij naar verwijst kwam goed tot uiting na de winterpauze. Harkema-Opeinde kwam uit de winterstop met een 6-0 nederlaag tegen Achilles 1894. Het elftal liet zich niet uit het veld slaan door deze klapper. De volgende wedstrijden tegen Leek en Helpman werden gewonnen. Daarna volgde opnieuw een inmaakpartij. In Groningen was GRC met 4-0 veel te sterk. Ook nu herpakte Harkema zich voortreffelijk. Een week later werd koploper WKE op het Emmer woonwagenkamp op 0-0 gehouden. Dit ontlokte Simon Zoetebier, trainer van achtervolger Appingedam, tot de volgende uitspraak: ,,Als wij niet van een ploegje als Harkema-Opeinde kunnen winnen dan hoeven we niet eens meer aan een titel te denken.” Zoetebier kreeg het deksel zes dagen later op de neus. Een week nadat Harkema knap in Emmen remiseerde, won het de wedstrijd in Appingedam met 0-1 dankzij een doelpunt van Bonne Bekkema. Als klap op de vuurpijl volgde weer een week later in Hoogezand een nieuwe zege, behaald op de karakteristieke Harkemaster wijze: 2-0 achter bij rust en in de slotminuten de 2-3 over de streep trekken.

De goede reeks had tot gevolg dat handhaving zo goed als zeker was, al was dat pas echt zeker nadat Drachten voor de tweede keer in het seizoen werd geklopt. De terugkeer in de eerste klasse was succesvol afgerond. Een veelgehoorde uitspraak in voetballand is dat het tweede jaar op een hoger niveau vaak lastiger is. Ook voor Harkema-Opeinde zou dat opgeld doen. Het tweede jaar in klasse 1C werd begonnen met een andere trainer. Geert ten Berge was de nieuwe man aan het roer. Volgens Jan van der Bij niet een heel gelukkige combinatie. ,,Ten Berge was een buitenstaander. Hij kwam uit Assen en verstond nauwelijks Fries. Ik had niet het idee dat de groep hem heel serieus nam, terwijl het best een fanatiek baasje was. Hij was zelf profvoetballer geweest en achteraf denk ik dat hij best wel kijk op het spelletje had.’’ Ondanks de komt van de oud-prof was het Harkema-bestuur niet hoopvol over het nieuwe seizoen. Zowel voorzitter Johannes Schievink als secretaris Wierd Kooistra voorspelden een rol in de degradatiestrijd.

Ondanks het knappe begin – Helpman werd in speelronde 1 geklopt – bleek dat Schievink en Kooistra het bij het juiste eind hadden. Liefst 14 wedstrijden op rij bleef Harkema hierna verstoten van een overwinning. Pas toen het seizoen al tot april was gevorderd werd er weer eens gewonnen. Het was Leek dat in Harkema werd geslachtofferd. Siebe Bos was matchwinner, al was volgens de Leekster Courant grensrechter Klaas Elzinga de belangrijkste man aan Harkemaster zijde. Volgens het nieuwsblad uit Leek had Elzinga – vandaag de dag clubfotograaf – zeker vijftig keer de vlag omhoog gestoken, waarvan het merendeel onterecht. Niet volgens arbiter Timmer uit Peize, die het vlagsignaal van de Harkemaster assistent steevast honoreerde. Wellicht speelde teleurstelling de Leekster correspondent parten, daar clubgrensrechter Elzinga tot dik na de eeuwwisseling in voetballand bekend stond als een uiterst fair ‘vlagger’.

De winstpartij tegen Leek deed het vuur bij de Harekieten oplaaien. Er volgde een prima serie waarin ook GRC Groningen, Valthermond en KSC werden verslagen. Het degradatiespook kon helaas niet afgewend worden. Op de laatste dag werd duidelijk hoe dicht vreugde en verdriet in de voetballerij bij elkaar ligt. Door het gelijke spel op De Bosk bij de wedstrijd tussen Harkema Opeinde en Appingedam werd laatstgenoemde ploeg kampioen, terwijl voor Harkema Opeinde degradatie in het verschiet lag. Daar leek het aanvankelijk niet op omdat richting Harkema werd gecommuniceerd dat concurrent KSC op achterstand stond tegen Be Quick 1887. De lokale verslaggever bleek helaas niet betrouwbaar. De club uit Schoonoord won op De Esserberg en ontliep daardoor de tweede klasse. Een sneue ontknoping, maar volgens Jan van der Bij was het onvermijdelijk. ,,Als je eerlijk bent, was de eerste klasse te hoog gegrepen. We liepen constant op onze tenen. In later jaren bleek dat ook wel. Drie jaar later waren we al derdeklasser. Toch zie ik met veel plezier terug op die tijd. We hebben met ons allen iets prachtig bereikt!’’

Met de degradatie in 1982 was de echte glorietijd van Harkema-Opeinde ten einde gekomen. In 1999 zou het vlaggenschip van de zondagvereniging nog aan de eerste klasse ruiken. Daarna was het vooral derde klasse waarin werd geacteerd. De volgende keer gaat de periode 1989-1992 onder de loep. Een tijdspanne dat geen eersteklassevoetbal bracht, maar zonder meer jaren waarop door horden Harkema-aanhangers nog met warme gevoelens op terug wordt gekeken.

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail