VIDEO: Extreem veel regen in korte tijd: hoe voorbereid is Fryslân op wateroverlast?
BUITENPOST – Ondergelopen straten, mensen die bijna tot hun knieën in het water stonden en gebouwen die ontruimd moesten worden. Het is vandaag een jaar geleden dat in Buitenpost heel veel regen viel.
BUITENPOST – Ondergelopen straten, mensen die bijna tot hun knieën in het water stonden en gebouwen die ontruimd moesten worden. Het is vandaag een jaar geleden dat in Buitenpost heel veel regen viel.
Tekst loopt door onder video:
Het contrast met vorig jaar kan in Buitenpost bijna niet groter zijn. Waar destijds op sommige plekken 30 centimeter water stond, stuift nu droge zand omhoog bij iedere stap, zo schrijft Omrop Fryslân. Dat zand ligt er omdat het centrum van het dorp opnieuw wordt ingericht. Onder de nieuwe tegels liggen speciale kratten, die bij hevige regen tot 200.000 liter water kunnen opvangen.
Kans steeds groter
In Buitenpost zijn ze dus veel beter voorbereid op zware regenbuien dan een jaar geleden. Het is nodig, want de kans op zulke buien wordt door klimaatverandering steeds groter. Dus hoe goed is de rest van onze provincie voorbereid op zulke situaties? Johan Medenblik, docent waterbeheer en onderzoeker bij hogeschool Van Hall Larenstein, deed daar onderzoek naar.
Een ‘wetterbom’, zo noemt Medenblik het fenomeen. Oftewel: veel regen in weinig tijd. In Buitenpost ging het om stortregen op een relatief kleine locatie, maar in het onderzoek legt Medenblik de focus meer op een situatie zoals in Limburg in 2021. In 48 uur viel daar lokaal tussen de 80 en 180 millimeter regen, twee keer zoveel als normaal in een complete maand. Dat leidde tot grote overstromingen. Medenblik onderzocht wat er gebeurt als een bui zoals in Limburg niet daar zou vallen, maar in Fryslân. Deltaris onderzocht dat in 2022 al voor andere locaties in Nederland, dus die informatie kon Medenblik bij zijn onderzoek betrekken.
Grondwaterpeil
Als een soortgelijke regenbui hier zou vallen, dan zou het grondwaterpeil eerst stijgen, vertelt Medenblik. “As de grûn hielendal fol sit, dan streamt al it wetter rjochting de sleatten.” Maar na zo’n 100 millimeter in 20 uur regen raken die ook vol. En dan beginnen de eerste overstromingen. “Dan silst sjen dat de leechste plakken as earste ûnderstrûpe”, zegt Medenblik. Plekken waar water samenkomt zijn daarvoor het meest kwetsbaar.
Fryslân is een badkuip
Fryslân is een soort badkuip, want het midden van de provincie ligt een stukje lager dan het klei- en zandgebied. Water stroomt uit het Alddjip, De Tsjonger en De Lende naar onderen. Als er een ‘wetterbom’ valt, dan vormen de plekken waar die rivieren overgaan in de Friese boezem een risico. En dat kan weleens spannend worden, want dicht bij die plekken zit belangrijke infrastructuur. Zowel de A7 als de A32 lopen eronderdoor.
“Nearne yn Nederlân binne we taret op sa’n bui. Dat soe ek in fermogen kostje” – Johan Medenblik, docent waterbeheer en onderzoeker bij hogeschool Van Hall Larenstein
Het komt er dus op neer dat Fryslân in de problemen komt, mocht er zoveel regen in korte tijd vallen. Maar daar echt op voorbereid zijn, kan eigenlijk ook niet. “Nearne yn Nederlân binne we taret op sa’n bui. Dat soe ek in fermogen kostje”, zegt Medenblik.
Zwakke punten blootleggen
Toch is het volgens hem wel belangrijk om rekening te houden met de situatie door draaiboeken voor evacuatie klaar te hebben liggen en de mogelijk zwakke plekken goed voor ogen te hebben. “Ast witst wat de kwetsbere plakken binne, dan kinst dêr op antisipearje.”
En anticiperen, dat probeert Wetterskip Fryslân te doen. Zij zijn verantwoordelijk voor het afvoeren van water in meren, vaarten en kanalen in het landelijk gebied. Ook zij zien dat het klimaat, en daarmee het weer, verandert. “We zullen steeds beter moeten nadenken over hoe we gaan inspelen op grote periodes van droogte en natheid. Dat wordt steeds ingewikkelder”, zegt bestuurder Cees Pieter van Burgsteden van Wetterskip Fryslân. Het Wetterskip heeft modellen, berekeningen en zogeheten ‘stresstesten’, die de mogelijk zwakke punten in het Friese watersysteem blootleggen.
“Logistieke zaken en elektriciteitsvoorzieningen: als die niet op de goede plek staan, kan dat ontwrichtend zijn voor Fryslân” – Wetterskipsbestuurder Cees Pieter van Burgsteden
Er ligt niet alleen een taak voor het Wetterskip, maar ook voor onder andere Rijkswaterstaat, gemeenten en de provincie.
Eerst nadenken, dan bouwen
Volgens Van Burgsteden is het namelijk erg belangrijk dat er goed wordt nagedacht wordt over waar we infrastructuur aanleggen. “Logistieke zaken en elektriciteitsvoorzieningen: als die niet op de goede plek staan, kan dat ontwrichtend zijn voor Fryslân.” Goed nadenken over hoe er gebouwd wordt, met de mogelijkheid tot extra waterberging, behoort daar ook bij. De nieuwe kratten onder het centrum van Buitenpost vallen dus in de smaak: “Dat zijn dingen die je in een dorp of stedelijk gebied heel goed zou kunnen doen als oplossing.”
Stuur je tip, video of foto's naar:
0511-441202 of nieuws@rtvnof.nl.
