BUITENPOST – De tentoonstelling Sjoerd Huizinga, de grote onbekende van Yn ‘e line in Museum Drachten laat 75 werken zien van de minst bekende en meest experimentele kunstenaar uit kunstenaarsgroep Yn ‘e line.

Sjoerd Huizinga (Buitenpost 1898- Groningen 1972) schilderde en tekende landschappen, dorpsgezichten, (zelf)portretten,  stillevens en in de jaren zestig een reisverslag in Suriname. Ook Galerie Jan Reinder Adema in Damwoude toont dit weekend nog werk van Huizinga.

Gerhild van Rooij, Curator van Galerie Bloemrijk Vertrouwen in Aldtsjerk

Sjoerd Huizinga, dorpsgenoot van Jaap Rusticus

Jaap Rusticus en Sjoerd Huizinga zijn beide geboren in het Friese dorp Buitenpost in de gemeente Achtkarspelen. Samen met Pier Feddema, Jan Frearks van der Bij en Klaas Koopmans vormden ze de Friese kunstenaarsgroep Yn ‘e Line. Museum Drachten brengt al meerdere jaren werk van deze Friese expressionisten onder de aandacht. Jan Freark van der Bij (1922-2013) kreeg er onder directeur Jaap Bruintjes een oeuvre expositie ter gelegenheid van zijn tachtigste verjaardag en van Pier Feddema (1912-1983) was er in 2015 een overzicht van zijn werk. Dit jaar, 2020, krijgt Klaas Koopmans (1920-2006) een oeuvre expositie, in aansluiting op de huidige overzichtstentoonstelling van Sjoerd Huizinga (1898-1972).

Speurwerk, Van Ginkel en Adema

Er is veel gepubliceerd over werk van de Yn ‘e Line leden Feddema, Van der Bij en Koopmans, van wie de artistieke nalatenschap wordt beheerd door de familie. Rusticus en Huizinga hadden niet zulke pleitbezorgers. Van 4 juni t/m 25 oktober 2020 is er een overzicht van Sjoerd Huizinga te zien onder de titel Sjoerd Huizinga, de grote onbekende van Yn ‘e line, waarbij een gelijknamige biografie verscheen van Dirk van Ginkel. Deze overzichtsexpositie is mede te danken aan deze Leeuwarder Courant journalist en aan kunstenaar, galeriehouder Jan Reinder Adema. Al is de houtdruk Jongen en vogel van Jaap Rusticus in oktober werk van de maand in Museum Drachten, er is nog geen oeuvre expositie van zijn werk in het museum gerealiseerd, het is er wel in meerdere groeps- en thema-expositie getoond.

2018, groots overzicht Yn ‘e Line

Sjoerd Huizinga was van beroep huisschilder en tegelijk schilder, beeldhouwer. Hij werd op 2 december 1898 geboren en overleed in Groningen op 4 juni 1972. Zijn werk was onder meer te zien in Frysk, 100 jaar schilderkunst in Friesland in Museum Belvédère, Heerenveen, Oranjewoud (15.12.2018-14.4.2019) en tijdens Leeuwarden Culturele hoofdstad in Fries expressionisme: Not afraid of the New, het grootste overzicht van kunstenaars van Yn ’e Line tot dan toe, In dit overzicht in Museum DR8888 (14.10.2018 tot 24.2./2019) werd hun werk door toenmalig directeur Paulo Martina in een internationaal kader geplaatst. Na Martina’s vertrek 1 mei 2019 naar Museum bommel van Dam is Nieske Ketelaar nu directeur en onder haar is de aandacht voor leden van de groep Yn ’e Line een van de speerpunten van het museum gebleven.

Met familie naar Haren

Huizinga  trouwde in 1926 met Gerritje Sevenster, dochter van een rijke boer. Ze kregen een dochtertje. Gerritje stierf helaas negen maanden later aan tbc waarna Huizinga terugging naar zijn ouderlijk huis. Hij bleef daar tot hij in 1937 verpleegkundige Janke Oosterbrug trouwde. Ze kregen een zoon, Joop en verhuisden in 1947 naar Haren bij Groningen. Van Ginkel vermeldt in zijn biografie verschillende verklaringen voor het verhuizen: het werk van zijn vrouw, de opleiding van hun zoon Joop omdat het vrijzinniger Haren beter bij hem paste. Het ongedateerde olieverfschilderij zonder titel met figuren (zie overzicht met drie figuren} is daarvan een symbool. Huizinga’s vertelde zijn kunstvriend Wiebe de Jong dat de kleurige vrouw, die centraal staat, het vrijzinnig denken verbeeldt, maar dat het kind dat zij bij zich heeft die kleurkracht mist. De vrijzinnigheid zet niet door. Ze blijft een eenling. Vele klanten van het schildersbedrijf van Huizinga waren streng gereformeerd evenals een aantal kunstenaarsvrienden. Huizinga was een eenling als vrijzinnig protestant en als kunstenaar.

De Ploeg

In Haren kwam Huizinga in aanraking met De Ploeg en schilderde bij Blauwborgje, bij uitstek de gezamenlijke plek van leden van De Ploeg. Hij was zelfs gevraagd als lid van de Groninger schildersgroep De Ploeg, maar ging er niet op in. Hij bleef bij de in de oorlog onstane groep  Yn ‘e Line. Pier Feddema uit Oudwoude zag onderduiker en tekendocent Johan Herman Bolling in Veenklooster tekenen en nam hem in huis op nadat zijn eerste onderduikadres niet langer veilig was. Bolling geeft Feddema les en wijst hem op reclametekenaar en graficus  Herman Dijkstra van De Ploeg neemt de schilderlessen over voor enkele jaren. Feddema’s zwager Van der Bij sluit zich aan, evenals de huisschilder Huizinga, slagerszoon Rusticus en agrariër Koopmans uit Garyp, die net als Rusticus les heeft van schilder Joop Kloek.

Thema’s en lef

De thema’s  van de Yn ‘e Line leden lagen dicht bij huis, gras- en graanvelden, zandverstuivingen, idyllische hoekjes, bosschages en bomen bij meren, dorpsgezichten, boerderijen en dieren, schepen, portretten van mensen uit de omgeving, zelfportretten en ook wel portretten van elkaar. De circa 75 werken van Huizinga die nu in Museum Drachten hangen bevatten naast genoemde onderwerpen ook stillevens. Zijn werken zijn sterk, vaak met  niet traditionele perspectieven en opvallend kleurgebruik, zoals in het zelfportret uit de collectie van Adema en bijvoorbeeld het schilderij van de woonwagens met paard (links op de wand met drie werken). Zijn oeuvre getuigt van lef en oorspronkelijkheid en een soort ingehouden wildheid die maakt dat je blijft kijken en hij speelt met techniek en materialen.

Hitte, buiten het Noorden

Huizinga werkte in het Noorden in Friesland en Groningen, maar ook tijdens vakanties in o.a. Luxemburg, België en de  Alpen. Daar legde Huizinga op zijn eigenzinnige manier via schilderijen en tekeningen vast waar hij verbleef. Ook die werken laten zien hoe mooi hij de sfeer en het licht kon weergeven, nooit massief wel krachtig en dynamisch. Een familiebezoek aan zijn kinderen in Suriname in de jaren 60, inspireerden hem tot levendige werken op papier. Hij was daar zo gedreven, midden op de weg aan het schilderen dat een agent het verkeer moest regelen om een opstopping in het stadje te voorkomen. Die energie en hitte straalt van de werken af,

Huizinga’s werk in Damwâld

Het werk van Huizinga wordt gekenmerkt door het experiment en diverse kunststromingen.
Jan Reinder Adema hield in het jaar dat Feddema een overzicht kreeg in Museum Drachten in zijn galerie in Damwâld in mei 2015 een expositie met werk van Sjoerd Huizinga, de meest experimentele schilder van Yn ‘e Line. In november 2018  hield hij in het kader van Kulturele Haadstêd weer een verkoopexpositie met werk van Huizinga, die toen vertegenwoordigd was op de overzichtsexpositie van Yn ‘e line in Drachten. Beide keren toonde Adema olieverfschilderijen en werken op papier, waaronder niet eerder getoonde etsen, tekeningen en houtgravures veelal afkomstig van familie en vrienden van Sjoerd Huizinga en beide expositie kwamen tot stand in nauwe samenwerking met de familie Huizinga.

Erkenning

Adema benaderde Huizinga’s schoondochter en nam zijn werk in beheer. Een deel van het werk heeft hij aan Museum Drachten verkocht. Er was veel werk bij de familie, Huizinga wilde en hoefde niets te verkopen, maar gaf wel eens wat weg. Hij exposeerde niet graag, en verloor aan het eind van zijn leven steeds meer van zijn zicht. Hij dateerde en signeerde de meeste werken niet, maar zijn manier van schilderen en tekenen en kleurgebruik zijn tekenend voor hem en spreken voor zich. Huizinga is van de vijf  Yn ‘e Lineleden de meest onderzoekende. In de expositie is te zien hoe hij experimenteerde met verdunde olieverf op papier tot viltstift en toevoegingen van boomschors en houtjes en plakkaatverf. Hij vond postuum uitstekende pleitbezorgers in Adema en Van Ginkel en de oeuvre expositie is een bezoek (op de valreep) meer dan waard.

Nog tot en met 25 oktober 2020:
Sjoerd Huizinga, de avonturier van Yn ‘e line, Museum Drachten, Museumplein 2, 9203 DD, reserveren: 0512-215647, info@museumdrachten.nl De gelijknamige biografie van Dirk van Ginkel is te koop in het museum en bij Jan Reinder Adema, Haadwei 43, 9104 BB Damwâld.

Ook: TE ZIEN IN… Aflevering 58: Buitenpost – RTV NOF Nieuws

FOTO’S:
Boven: Detail Zelfportret, olieverf Sjoerd Huizinga
Onder: 1e  Detail  olieverfschilderij met  hout Sjoerd Huizinga
2e  Museum Drachten met 3 werken van Sjoerd Huizinga
3e-4e-5e Overzicht werk Sjoerd Huizinga in Museum Drachten