Te zien in… Aflevering 126: Landschap op bord bij Broeksterwâld

BROEKSTERWÂLD – Er is van alles te ontdekken in het gebied waar RTVNOF uitzendt. Wie van dorp naar dorp trekt of over het land en het water uitkijkt, ziet de altijd wisselende luchten en ervaart ruimte. In die omgeving vallen symbolen op het dorpsbord van Broeksterwâld op hun plaats als beeldverhaal over het landschap.
Gerhild van Rooij

HERFSTVAKANTIE
De herfst is prachtig om erop uit te trekken. Wandelen of puur op eigen kracht fietsen en zo het landschap verkennen, is een avontuur voor de zintuigen. Er is veel te zien in het gebied waarvoor RTV-NOF programmeert. Onderweg gakkende overvliegende ganzen, dansende groepen spreeuwen en aan de waterkant schuilt een karekiet, iets verderop staat een reiger roerloos, wilde eenden schieten voorbij. Er zijn nog veel meer soorten vogels te zien en te horen, ze geven een gevoel van ruimte dat er binnenshuis niet op die manier is. Verte en nabijheid zijn verbonden. De afwisseling van met bomen omzoomde lanen of landelijk gelegen wegen en de boomwallen langs percelen bieden een wisselend perspectief. De volumes van boomgroepen of een solitaire boom op het land en bomen rond een boerenerf geven visueel ritme.

OP ZAND
Bij de dorpskom van Broeksterwâld (Broeksterwoude) in de gemeente Dantumadiel staat een bord met het dorpswapen zoals in 2002 door de Fryske Rie foar Heraldiek geregistreerd. De zogenaamde blazoenering van het wapen verwijst naar de regionale landschapsontwikkeling bij Broeksterwâld. Het gouden (gele) veld in de heraldische kleur goud symboliseert de zandgrond waarop Broeksterwâld staat. Het wâld of in Broeksterwoude, woud, staat voor het oude bos of moerasbos. Vanaf de onderzijde van het goud, rijst een sinopel (groene), elzenboom op. Het loof is weergegeven met vijf bladeren: twee links van de stam, twee rechts en een op de top van de boom. Tussen de onderste elzenbladen steken takjes met meeldraadkatjes uit en aan weerszijden van het bovenste blad groeien drie elzenproppen. De grauwe of zwarte els is nog altijd rond het dorp te vinden en is natuurerfgoed.

TURFVAART
In de schildhoeken staan naast de els verwijzen blauwe bloemen naar de vroegere teelt van cichorei. Het nabijgelegen Streekmuseum de Sûkerei brengt die teelt onder de aandacht en is een bezoek waard. De golvende schildvoet bestaat uit zes gegolfde stukken van sabel (zwart), goud en azuur (blauw). De sabel kleurige golvende balken zijn over de groene stam heen weergegeven en de azuren achterlangs de stam. Het sabel (zwart) verwijst naar de vroegere turfwinning nabij het dorp, waarna het landschap ontstond zoals dat er nu ligt. Het azuur beeldt nu de Broekstervaart uit maar staat voor het eerste deel van Broeksterwâld. Een broek is een zompig gebied, passend bij het al genoemde vroegere moerasbos in deze omgeving.

VERANDERINGEN
Het bijna idyllische land van nu ligt er zo bij omdat de Broekstervaart en andere wateren in de omgeving goed beheerd worden en oevers en oude dijken versterkt zijn. Het aantal windmolens en het bijbehorende gezoem is hier nog te overzien, er is genoeg rust en ruimte om bladeren te horen ritselen. In vergelijking met andere delen van ons land zijn hier maar weinig velden die aan agrarische en natuurgebieden zijn onttrokken en vol staan met zonnepanelen. Aan de horizon staan ook nog geen onafzienbare rijen kassen die 24/7 licht afgeven. Bij avond zijn hier gewoon sterren te zien.

ELEKTRICITEIT, GAS
Blauw staat nu nog voor water. De opgaande zon dringt hier nog door damp en nevel en kleurt het land, de wegen, de bomen en grote gasvelden. Gasboringen lijken ver weg, al weet je niet waar ondergronds allemaal heen geboord wordt. De techniek staat voor niets lijkt het. Gas voor verwarming, koken, van alles fabriceren, is vooral aan gemak gerelateerd. Zo levert gas nu nog 60% van de energie voor de elektrische fiets (De Volkskrant). Hoeveel gas zou er gaan naar de elektrische heggenscharen en robots die het gazon maaien en zou er iemand stilstaan bij waar die energie vandaan komt? Of, neemt het natuurschoon alle aandacht?

AUTEUR: Gerhild van Rooij (Galerie Bloemrijk Vertrouwen – Aldtsjerk).
FOTO’S: idem.
BRONNEN: Overzicht van de dorpswapens en -vlaggen in Fryslân [pdf] Leeuwarden. Fryske Rie foar Heraldyk (2002). Doarpswapens en -flaggen: Berlikum / Berltsum, Broeksterwâld, Dongjum / Doanjum, Drachtstercompagnie / De Kompenije, Ealahuzen, De Falom, Nyegea (Smallingerland), Readtsjerk. Genealogysk Jierboek 2002, p. 214-229.

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail