Te zien in… Aflevering 135: Skulptuer en Doarpsbank van Kronemeijer
SUWÂLD – Aan het eind van het Suderein staat Skulptuer, een kunstwerk uit 2006 van Gerrit Kronemeijer. Er mag op gezeten worden.
SUWÂLD – Aan het eind van het Suderein staat Skulptuer, een kunstwerk uit 2006 van Gerrit Kronemeijer. Er mag op gezeten worden. Op het tekstbord staat dat de kleuren, symbolen en locatie naar de geschiedenis van het dorp en de dorpsvlag verwijzen. Twee van de vijf granieten delen van die bijna architectorale sculptuurbank zijn bovenop met mozaïeken bedekt.
Gerhild van Rooij
SKULPTUURBANK
De ontwerper, Gerrit Kronemeij,er maakte dit kunstwerk in 2006 in opdracht van zijn werkgever, de gemeente Tytsjerksteradiel. Zijn Skulptuer is in 2007 geplaatst als afronding van de dorpsvernieuwing van Suwâld in de jaren 2003 – 2006. De sculptuurbank aan het Suderein of Zuidereind biedt vanaf op de oever zicht over het water dat hier naar, of vanaf, drie kanten langs stroomt. De vorm van de bankdelen van deze sculptuur volgt de knikken in de oever. In de bestrating ligt het metalen tekstbordje met zwart ingegraveerde tekst, daarop staat dat vanaf deze plaats vroeger een oerstek of pont naar het dorp Garyp voer.
KUBUSSEN MET ZIJVLEUGELS
De grijze kleur van het granieten kunstwerk steekt mooi af bij de bestrating van gemêleerd gekleurde baksteentjes en ook bij de kleuren van het mozaïek op de zijvleugels van de drie geclusterde kubussen van verschillende hoogte. De lage zijvleugels, de een lang, de ander kort zijn de bankdelen van de sculptuur en van de grond af tot aan het vlakke zitgedeelte voorzien van een verticale reliëfrand waarin de dieper liggende verticalen glad zijn en de uitstekende ruw. De afwisseling in de ‘ribbelrand’ geeft een mooi ritme en lichtspel en contrasteert met de gladde zijden van de kubussen.
EENDEN MOZAÏEKVLAG
In het ingelegde keramisch mozaïektableau in de kleuren van de dorpsvlag symboliseren de eenden de drie richtingen van het vaarwater. De vlag is in huidige vorm sinds 1984 in gebruik en gebaseerd op het bijbehorende dorpswapen uit hetzelfde jaar. In de zogenoemde verticale driekleur verwijst de middelste gele baan naar de zandgrond waarop het dorp ligt. De twee zwarte banen staan voor de veengrond aan beide kanten van deze zandgrond. Links bovenin, in het kanton van de vlag, verwijst het witte silhouet van een eend naar de vroegere eendenkooi van de Âlde Miede nabij Suwâld, waar eenden werden gevangen ter consumptie.
RELIËFTEKST
De drie kubussen en beide zijvleugels vormen samen een geheel. Naar het water gezien staat vooraan op de middelhoge kubus het woord SUWÂLD, de naam verwijst naar het dorp en de dorpsvernieuwing. Aan de linkerzijde of vanaf het lange zitgedeelte is op de zijkant van de hoogste kubus de tekst HOF FAN HOLLÂN te lezen. Op het tekstplaatje bij de sculptuurbank is te lezen dat die woorden verwijzen naar de naam van het land waar de nog altijd bestaande boerderij “it Bakkershûs” op staat. De eerste eigenaar van deze Friese pleats noemde zich wel de Koning van Holland.
VERDWENEN
Toen ik in april 2021 weer eens naar de sculptuur van Kronemeijer toeliep, zag ik tot mijn verbijstering meteen dat de bovenkant van de hoogste kubus was dichtgesmeerd met grijs beton. Het detoneerde en past niet bij kunstwerk. Ik ben er niet meer heengegaan. Oorspronkelijk stond er een prachtig doorlopend reliëf vanaf het horizontale vlak boven tot het verticale vlak aan de kant van het water. De beide reliëfzijden zijn er niet meer, de bovenzijde was dicht gesmeerd en daaronder zijn nu regelmatige ribbels. In de database van Keunstwurk staat een andere foto van het kunstwerk.
BEELDRELIËF
De sculptuur heet op de foto van Keunstwurk Doarpsbank en staat daar anno 16 november nog in tact op de foto. Daarop is nog te zien hoe aan de bovenzijde vanaf de straatzijde een regelmatig patroon asymmetrisch eindigde en hoe in het verticale vlak daaronder, onderin een zelfde asymmetrisch patroon was aangebracht. Stelde de patronen de wiken in het veen voor, waarnaar ook de zwarte banen van de dorpsvlag verwijzen? Of zijn het voren in het land van Hof van Holland waarvan de naam op dezelfde hoge kubus staat? Tussen beide patronen lag een ruw deel. Was het onbewerkt land of een stroombedding? Of stelde het geheel een sluis voor?
SCULPTURALE KUNST
Ook los van enige betekenis zou deze kubus op zichzelf staand al sculptuurwaardig zijn. In het tweezijdige reliëf over het anders scherpe raakvlak van beide kubusvlakken heen wordt een bepaalde spanning in het beeld opgeroepen. Dit beeld wordt perfect in evenwicht gehouden tussen de verder strak gehouden gladde randen van de kubus. Het was alsof je even in het graniet kon kijken, dat in het ruwe deel soms glinsterde en de oerkracht kon ervaren van een stroom, de ongebreidelde natuurkracht tegenover het in cultuur gebrachte land of water.
AUTEUR
Gerhild van Rooij, cultuurpublicist
FOTO’S.
1Skulptuer – Doarpsbank. Gerrit Kronemeijer (foto Keunstwurk voor 28 april 2021)
2 Skulptuer van Gerriten Kronemeijer en uitzicht, (foto Gerhild van Rooij 28 april 2021)
3 Sûwald op Skulptuer – Doarpsbank van Kronemeijer (foto Gerhild van Rooij 28 april 2021)
4 Verdwenen reliëf op Skulptuer van Kronemeijer (foto Gerhild van Rook 28 april 2021).
Stuur je tip, video of foto's naar:
0511-441202 of nieuws@rtvnof.nl.
