TE ZIEN IN… Aflevering 167: ‘t Houten Hemeltje van Sylvia Dijkstra in Ferwert
FERWERT – In het open landschap herinnert Sylvia Dijkstra met haar natuurlijk stekje ’t Houten Hemeltje aan een gelijknamig bouwwerk op deze plaats. Hier aan de Molenlaan stond tot 1970 een woonhuis met houten schuur waarvan geen afbeeldingen zijn bewaard, maar wel de rechthoekige vorm van het perceel leesbaar is in dit landschap. Zomers grazen er paarden.
FERWERT – In het open landschap herinnert Sylvia Dijkstra met haar natuurlijk stekje ’t Houten Hemeltje aan een gelijknamig bouwwerk op deze plaats. Hier aan de Molenlaan stond tot 1970 een woonhuis met houten schuur waarvan geen afbeeldingen zijn bewaard, maar wel de rechthoekige vorm van het perceel leesbaar is in dit landschap. Zomers grazen er paarden.
Gerhild van Rooij
WADDENKUSTLANDSCHAP
Het stekje uit 2011 van Sylvia Dijkstra uit Leeuwarden ligt midden in het open landschap langs de waddenkust in de gemeente Noardeast-Fryslân. In dit gebied in de voormalige naar Ferwert genoemde gemeente Ferwerderadiel ligt een deels afgegraven, bijna vierhonderd jaar oude zeedijk. In dit landschap liggen enkele door akkers en velden omgeven boerderijen en staan wat bomen of boomgroepen, maar wat domineert is het weidse uitzicht, de ruimte. Ineens verrijst daar bij een bocht in de Molenlaan, het open prieeltje ‘t Houten Hemeltje. Het landschapskunstwerk midden in dit waddenkustlandschap bestaat uiteen cluster met elkaar verbonden bomen die samen een prieel vormen dat tegelijk een natuurlijke markering in het landschap is. Het is een uitijkpunt vanwaar je door de open en tegelijk beschutte vorm, staand of gezeten op een van de boomstamkrukjes vanzelf de verschillende vergezichten en horizonnen in je opneemt. En dat is precies waar een stekje voor bedoeld is.
STEKJES
In 2012 realiseerden Keunstwurk en Landschapsbeheer Friesland in de regio Noordoost Fryslân twaalf bijzondere stekjes met steun van de provincie. In de toen zes deelnemende gemeenten: Achtkarspelen, Dantumadiel, Tytsjerksteradiel en de sinds 1 januari 2019 voormalige gemeenten Dongeradeel, Ferwerderadiel, Kollumerland ca, die de gemeente Noardeast-Fryslân vormen, is een ontmoeting tot stand gebracht tussen kunst en landschap. De stekjes of bankjes nodigen uit om tijd te nemen voor de omgeving en voor elkaar en dragen bij aan de toegankelijkheid van het landschap. Deze kunstwerken in de openbare ruimte vertellen het verhaal van de locaties en geven haar daarmee betekenis. De stekjes zijn tot stand gekomen dankzij ontmoetingen met bewoners, landeigenaren en de kunstenaars.
NATUURLIJKE MARKERING
Stekjes vertellen een verhaal over de omgeving waar ze geplaatst zijn. Iedere kunstenaar maakt zijn of haar stekjes op een heel eigen manier en gebruikt andere materialen en technieken. Stekjes zijn bankjes of zitplaatsen om even te rusten en elkaar te ontmoeten en om het landschap op een bijzondere manier te ervaren. De daarbij horende verhalen en geschiedenis verdiepen de beleving van de speciale locatie waar het stekje is geplaatst. Net als het stekje van Dijkstra valt het stekje Huiskamer aan het Jaachpaad bij de Ee ook van ver op. Martijn Westphal gebruikte betonnen baksteen en staal en creëerde daarmee een stekje in contrast met de omgeving. Aan de rand van natuurgebied de Ryptsjerkster polder staan achter de overtuin van Vijversburg betonnen poefjes die dankzij het bijzondere materiaalgebruik aan luxe nostalgische zitplaatsen doen denken. De kunstenaars en ontwerpers René Veenhuizen en Tejo Remy plaatsten hun stekjes net als Dijkstra midden in het landschap, maar bij het duo komt de beschutting van de natuurparkomgeving, terwijl Dijkstra zelf met levend hout de beschutting creëerde rond haar pure boomstamzitjes.
WILGENPOORTEN
Dijkstra vormde van flexibele wilgentenen aaneengeschakelde poortbogen die ook aan hoge kerkramen denken. Ze maakte haar stekje van natuurlijk materiaal dat bij dit gebied past. Haar Houten Hemeltje heeft weer een heel andere sfeer dan bijvoorbeeld de Mûntsegroppe van Stefan Damman bij het Skeanpaad bij Harkema in Achtkarspelen. Zijn hoge bank is ook van natuurlijk materiaal gemaakt is, maar gaat bijna op in de bomen in het coulisselandschap en verrast op een andere manier. Het stekje van levend hout en stammetjes van Dijkstra valt juist op als een natuurlijke markering in het landschap. Het staat op de gedeeltelijk afgegraven oude zeedijk en biedt vrij uitzicht.
RUIMTELIJKHEID EN ROMANTIEK
De kunstenares wilde in haar stekje de ruimtelijkheid, geur en elementen van de locatie terug laten komen en de romantiek van de naam van het oorspronkelijke huisje. Ze is daarin geslaagd. Zelf noemt ze het prieel een levend paviljoen opgebouwd uit wilgentenenbogen, dat een beschut gevoel geeft én het uitzicht vrij laat. Het levende aspect geeft voor haar een nieuwe betekenis aan de naam van de locatie en de geur en vorm van de kamperfoelie benadrukt het romantische ervan. ’t Houten Hemeltje bestaat uit Schietwilg (Salix alba), Belgisch rood (Salix Fragilis), Katwilg (Salix Viminalis) en Kamperfoelie Serotina (Loncera periclymenum Serotina). De wilgen en kamperfoelie zijn geplant door de kunstenaar en een aantal scholieren en bewoners uit Ferwert. Op het bord is te zien hoe het stekje er in het begin uitzag, met gevlochten korven erin die er nu niet meer staan, wel ligt er nu op een van de stammetjes een plat, modern bijenhotel. Wie door de poorten en de deels al uitgewaaide boogdelen van het speciaal voor deze plaats ontworpen markante stekje ’t Houten Hemeltje kijkt, ziet het terpdorp Ferwert met de daar bovenuit torende kerk en ook hoe andere delen van het dorp zich aftekenen aan de horizon en nog de ruimte van het agrarische land en de beslotenheid die de dijk aan dit gebied geeft.
AUTEUR: Gerhild van Rooij
FOTO’S:
1. Zicht op Kerk in Ferwert uit ‘t Houten Hemeltje, Sylvia Dijkstra (foto Gerhild van Rooij)
2. Informatiebord detail: ’t Houten Hemeltje na plaatsing (12 stekjes Noordoost Friesland)
3. Wilgentenenbogen geven een beschut gevoel (foto Gerhild van Rooij)
4. Plat bijenhotel op een van de stammetjes (foto Gerhild van Rooij)
* Beheerders Jaap Feddema 2011-2018, Doete Jouta 2018-heden.
Met dank aan de kunstenaar Sylvia Dijkstra en Jan Wierda, Johannes Boersma, Keunstwurk, Kie Ellens, Ilse Daenen, Nathalie Boonstra, Dockinga College, Harrie van de gemeente en alle andere mensen die ’t Houten Hemeltje hebben helpen groeien.
Stekjes uit het project 12 stekjes in Noordoost Friesland in cultuurrubriek Te zien in..:
Te zien in Harkema: Stekje van Stefan Damman (archiefkanaal30.nl)
Te zien in Tytsjerk: bijzonder stekje (archiefkanaal30.nl)
Te zien in… Aflevering 150: Huiskamer, stekje in Ee van Martijn Westphal – RTV NOF
Stuur je tip, video of foto's naar:
0511-441202 of nieuws@rtvnof.nl.
