TE ZIEN IN… Aflevering 290: Bekeerlingenmonument Jan Bosklopper, Broeksterwâld

BROEKSTERWÂLD – Kunstenaar Jan Bosklopper uit Hilversum ontwierp in 1936 het Bekeerlingen of Mormonenmonument aan de Schwartzenbergloane. Het religieuze reliëf in kalksteen met bijbehorende tekst op getrapte gele bakstenen achtergrond herinnert aan drie Friese gedoopte bekeerlingen tot de kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen, de eerste dopelingen van de Mormonen in de Benelux.

Gerhild van Rooij

BROEKPOLLEN EN BROEKSTERWÂLD
De vroegste vermelding van de locatie van Broeksterwâld komt voor in een oorkonde uit 1453: ‘de wey wr de fean to meckyen ende to halden twischen den Broek ende dae Swetta’, de weg over het veen te maken en te onderhouden tussen de Broek en de Swette, ofwel de huidige Singel, Schwartzenbergloane en Goddeloze Singel. Het gebied waar het monument staat is dan nog onbewoond. In 1861 en 1936 viel de Broek of Broekpollen nog onder Akkerwoude dat in 1971 met Murmerwoude en Dantumawoude is samengevoegd tot Damwoude, nu Damwâld. De Broek, is op af- en uitgeveende grond ontstaan en in 1964 het zelfstandige ontginningsdorp Broeksterwoude of Broeksterwâld geworden.

KWABBESGAT IN BROEK
De Friese scheepskapitein Anne Wiegers van der Woude kwam onderweg rond 1850 in aanraking met het Mormoonse geloof. Hij liet zich in Engeland tot Mormoon bekeren en vertrok met zijn vrouw en drie kinderen naar het Amerikaanse Salt Lake City waar het Mormoonse geloof was ontstaan. Tien jaar later kwam hij naar Akkerwoude om zijn familie te bezoeken en te prediken. De doop vond plaats in het Kwabbesgat, nu het water in Broeksterwâld langs de Schwartzenbergloane, het verlengde van de Singel in Damwâld. Het Kwabbesgat werd in 1861 gebuikt om vlas te weken en cichoreiwortels te wassen.

ANNE WIEGERS VAN DER WOUDE
Op 1 oktober 1861 doopte Anne Wiegers het echtpaar Gert en Dine, die familie waren, en hun kennis Elizabeth Wolters tot leden van de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen. Deze kerk liet aan het Kwabbesgat aan de Schwartzenbergloane het Bekeerlingen of Mormonenmonument oprichten. 75 jaar na de drievoudige doop verzamelden honderden mensen zich op 12 november 1936 rond het met een Amerikaanse en een Nederlandse vlag bedekte Mormonenmonument. Na woorden van dank en een Psalm heeft de Amerikaanse zendeling Edgar Lyon dit monument onthuld.

VIJF RELIËFSTENEN
De voorstelling in kalksteen toont in het midden een op de rug geziene knielende man tot zijn middel in een rivier en daarachter een staande persoon die met omhoog gestrekte rechterarm om de hemelse zegen smeekt. De zegen is weergegeven in de daarop geplaatste aansluitende vorm met reliëf van een heilige geest vogel met de vleugels gespreid. Onderaan is nog eens breder reliëf met golven geplaatst. Helemaal onderaan zijn twee plaquette met gezwarte tekst geplaatst: Op de bovenste staat: “1-Oct.-1861. / Op deze plaats werden de eerste bekeerlingen tot de / Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der / Laatste Dagen in Nederland gedoopt. /Gerrit A. v.d. Woude + Bouwdina v.d. Woude-Potgieters”, Op de onderste: “+ Elizabeth Wolters. / Opgericht door de Kerk van Jezus Christus /van de Heiligen der Laatste Dagen. / 1-Oct.-1936”, rechtsonder in kleinere letters en niet gezwart staat: “Ontw.Uitv. / Jan Bosklopper / Hilversum.” Na de onthulling wenste men dat het Mormonen monument een bedevaartsoord mocht worden voor alle Mormonen in Nederland. De naam Bekeerlingenmonument is van later datum. Om het nog altijd landelijk gelegen monument staat een hek.

JOSEPH SMITH, VISIOENEN
De grondlegger van de Mormonen is de in 1805 in Amerika geboren Joseph Smith. Hij verdiepte zich in godsdienstige verschillen en strijdpunten en de Bijbel, bad veel en had een visioen van een groot licht aan de hemel, dat neerdaalde naar de aarde met Smith er middenin en twee personen die vertelden dat alle godsdiensten aan valse leringen vasthielden en hij zich bij niet één moest aansluiten. In 1823 verscheen hem engel Moroni die genoemd wordt in Openbaring 14:6 ‘die komen zal om Christus bij zijn wederkomst te verwelkomen’. Moroni, zoon van profeet Mormon, zei dat God op een heuvel wees waar een kroniek van de oude inwoners van Amerika begraven lag die de volheid van het evangelie van Jezus Christus bevatte. Smith vond de kist vol gouden platen. Hij vertaalde de opschriften in het Engels, dit werd het boek Mormon uit 1830. Smith werd profeet en priester van De Heiligen der laatste dagen, een verwijzing naar een grote Metamorfose van de wereld, waarbij deze heiligen of Mormonen de komst van het nieuwe rijk zouden moeten voorbereiden. Volgens de Mormonen zijn er zestien miljoen volgelingen,  waarvan 9300 in Nederland, de Nederlandse tempel staat in Zoetermeer.

Deze TE ZIEN IN is geschreven op verzoek van Aleid.

FOTO’S
1. Jan Bosklopper, Bekeerlingen of Mormonenmonument uit 1936, Broeksterwâld.
2. Detail uit 1, voorstelling doop in kalkstenen reliëf circa 22 geeltjes hoog.
3. Detail uit 1, reliëf van vogel met gespreide vleugels.

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail