TE ZIEN IN… Aflevering 348: Dicht bij het wad schrijft Co Conelis romans en gedichten
Schrijver-dichter Co Conelis vestigde zich in 2013 in een klein door rust en ruimte omgeven dorp bij het wad. Hij schrijft daar romans en gedichten. Tijdens zijn veertigjarige carrière als psychotherapeut, organisatieadviseur, directeur en bestuurder van instellingen en klinieken in de geestelijke gezondheidszorg was hij auteur en coauteur van boeken op zijn vakgebied.
Schrijver-dichter Co Conelis vestigde zich in 2013 in een klein door rust en ruimte omgeven dorp bij het wad. Hij schrijft daar romans en gedichten. Tijdens zijn veertigjarige carrière als psychotherapeut, organisatieadviseur, directeur en bestuurder van instellingen en klinieken in de geestelijke gezondheidszorg was hij auteur en coauteur van boeken op zijn vakgebied.
COR DE BODE
Het vakgebied van Co Conelis, pseudoniem voor Cor de Bode (Boskoop, 1948) speelt door in zijn roman ‘Mijmersteen. Een mysterieuze revolutie’ en dichtbundel ‘Weemoed als medicijn’ (2025), beide bezorgd door Uitgeverij Elikser. De gedachtegangen, ‘gewone’ gesprekken, bemoeienis en (ongevraagde) raad leggen emoties en beweegredenen bloot, die inzicht geven in uit ballast voorgekomen opvattingen en gedrag. Mensen staan centraal en het landschap is er vooral om in stil te staan of tijdelijk te verdwijnen.
WOORDEN DOEN ERTOE
De caleidoscopische debuutdichtbundel ‘Weemoed als medicijn, gedichten’ bestaat uit heftige en verstilde waarnemingen. Pas als het hart weet / wat de ogen lezen / kan de mond / zich langzaam openen / want woorden / doen ertoe staat er in het openingsgedicht. Fronica Greijdanus plaatste een paginahoge kolom herhalingen ‘verrukkelijk melancholisch’ op de omslag, hoe deze woorden, weemoed en medicijn zich tot de inhoud verhouden is aan de dichter. Hij omschrijft zichzelf als wachter op de eeuwigheid, zonder prioriteit blijmoedig levend, voorbij alle ongemak.
VERBINDEN
Conelis schetst rauw oorlogsleed, uitsluiting, angst voor jezelf of de ander, overmoed, onmacht, pijn, schaamte en diepe liefde aan de hand van locaties, feestdagen, werken van Morandi tot Nescio, wereldgebeurtenissen en actualiteit. Veel gedichten veranderen van toon of onderwerp. ‘Lauwersoog’ schetst de locatie waarna bijna terloops oud leed bovenkomt van een uitgesloten volwassen dochter met vuurrood wratachtig vlekje, dat ze een ‘Oheg’ vlekje noemt. Dat komt aan. Een onbenaderbare hoofdfiguur in het gedicht ‘Affectief beschadigd’ huilt alleen in het donker in bed, en mist, net als de vader in ‘Lauwersoog’, woorden om zich te verbinden met wie kansloos naderbij wil komen. Staan woorden symbool voor toelaten, er toe doen?
ANDERE KANT
In ‘Samen voor Oekraïne’ schrijnt de mededeling Leven is vooral / aan de andere kant / van de lijn. Gescheiden van (alle) ramp- en oorlogsgebieden kan zorgeloosheid bestaan. Het drieluik ‘Melancholie’ meandert door pijn en eindigt met de wens: denk dan / heel even / aan het schuchter proberen / iets / voor jou te betekenen. Woorden die er toe doen hangen in die gedachte. ‘Afscheid’ bezingt prachtig de wadden en blikt daarna liefdevol terug op een geteisterde gestorvene die transformeert tot de sterke jonge man. Het heft het leed op, alles is en was goed. Andere gedichten hebben een lichtere toon en humor. Conelis dicht compact en vaak bezonnen.
ROMAN, MYSTERIEUS ZWEDEN
De auteur verbleef twee decennia lange periodes in Brazilië, de locatie van zijn debuutroman ‘Dit is voor jou’ (2018) en bracht een tienjarige emigratieperiode door in Zweden, waarop zijn roman ‘Mijmersteen, een mysterieuze revolutie’ (2023) is geïnspireerd. Een (zogenaamd) comité van 9 bewoners van het eiland Lönnö concludeert in het voorwoord dat werkelijkheid en onwerkelijkheid vloeibaar zijn geworden en niet van elkaar te onderscheiden zijn. Zweedse woorden voor typische kleuren van gebouwen, gebruiken, gezegdes en lekkernijen herinneren aan de plattelandsdorpscultuur en natuur waarnaar Lönnö is gemodelleerd, de mijmersteen ligt langs de kust. In de roman worden emancipatieverhalen van Zweedse of geëmigreerde vrouwen en hun mannen verbonden.
BEN IK?
Hoofdfiguur Ismey vertelt hardop aan haar, met oud leed verstrengelde alter ego, hoe ze tot in detail het hek sluit om de (oude?) koeien buiten de verworven voormalige pastorie en bijgebouwen te houden. Rust vindt ze aan zee op ‘haar’ mijmersteen, waar ze luid haar emoties uit. Ze noemt zich kunstenmaker maar is kunstenaar. Conelis beschrijft glashelder hoe ze zonder afleidende gedachten, een slot, barsten, vage figuren en land verbeeldt, een metafoor voor zijn wie ze is. Na de voorafgaande beelden in haar hoofd, is het echte schilderen bevrijdend. Telkens herhaalt Ismey dat ze op zichzelf wil zijn, zonder te sterke oordelen van haar oude moeder die belt of berichten van John, echtvriend tussen echtgenoot en vriend. Ismey staat mogelijk voor Is mij of ben ik. ‘Ben ik weer’ zegt ze als ze toegeeft aan druk van een Nederlandse of Thaise Zweedse les-cursist. De meeste blijken lid van het feministische koor van de vrouwelijke dominee die de vriendin is van de eigengereide dominee die zich na aankomst al aan Ismey opdrong, tegen de Zweedse gewoonte in, zonder afspraak.
MYSTERIEUS
De mysterieuze verdwijning van mannen van koorleden en uiteindelijk ook John zaait verwarring en twijfel. Vrouwen wilden eerlijk hun rol herijken. Na de verdwijning verandert hun plaats in de eilandgemeenschap. Bij een aantal leidde uitstelgedrag, mooi weer spelen of beweegredenen en gevoelens verzwijgen tot onverwachte explosies, bij anderen zorgde naïviteit, onachtzaamheid of kortzichtigheid voor kortsluiting. Buiten zicht van het eiland wordt er van man tot man over de schaamte gepraat. De sociale verhoudingen en zelfbeelden kantelen bij de vrouwen en naar blijkt ook bij de mannen. De plots van de auteur lijken open vragen rond toenadering en begrip, eenzijdig emanciperen of wat er schuilt onder de oppervlakte.
FOTO’S:
1. Co Conelis. Weemoed als Medicijn. 2025. (omslag Fronica Greijdanus ).
2. Co Conelis. Mijmersteen. Een mysterieuze revolutie op een Zweeds eiland. 2023. (omslag Fronica Greijdanus).
Stuur je tip, video of foto's naar:
0511-441202 of nieuws@rtvnof.nl.
