TE ZIEN IN… Aflevering 366: Helikopter met stalen gevaarte meet grondwater en kleilagen
BURDAARD – Op 29 en 30 augustus zijn voor project FRESHEM.NL op 80 meter hoogte met een snelheid van 60 tot 80 kilometer helikoptervluchten uitgevoerd boven Fryslân. Zaterdag vloog de helikopter bij Burdaard. De helikopter draagt een stalen gevaarte, een hoekige meetring die magneetstralen 200 tot 250 meter diep liggend zout en zoet grondwater en kleilagen in kaart brengt.
Geavenceerde SkyTEM
Zoet grondwater wordt wereldwijd een steeds schaarsere hulpbron. Nederland ligt aan zee en een deel van het grondwater is zout. Een gevolg van de stijging van de zeespiegel is dat het grondwater in de kustgebieden langzaam zouter wordt en onder diepe polders zout grondwater omhoog stroomt. De uitdagingen in kustgebieden voor grondwatervoorraden zijn als gevolg van klimaatverandering en stijgende zeespiegels groot. De door de helikopter gedragen zender/ontvanger-meetring is een geavanceerd geofysisch systeem van het Deense bedrijf SkyTEM en is speciaal ontworpen om met hoge resolutie ondergrondse structuren te karteren. De zender/ontvanger kan elektromagnetische signalen de grond in sturen en de weerkaatste signalen opvangen, vergelijkbaar met het signaal voor mobiele telefonie. De stralen kunnen de samenstelling van de ondergrond, bijvoorbeeld klei, zand en het verschil tussen zoet en zout grondwater in kaart te brengen tot maximaal 200 – 250 meter diep.
3D Model, Freshem.nl
De helikoptermetingen in het FRESHEM.NL project worden gekoppeld aan de locaties. De meetresultaten worden verwerkt tot een 3D-model van de totale elektrische weerstand van de bodem waarin de kleilagen en zoet of zout grondwater zichtbaar zijn. De helikopter vliegt, zoals zaterdag jl., meestal in lijnen die parallel aan elkaar liggen. De afstand tussen de vlieglijnen varieert tussen 100 en 300 meter. De meetmethode kan alleen toegepast worden in gebied waar het meetsignaal niet wordt verstoord door bijvoorbeeld hoogspanningsleidingen, spoorbanen, kassen en metalen pijpleidingen. De metingen en helikoptervluchten vinden overdag in de periode augustus 2024 – februari 2025 plaats, in delen van Fryslân, Noord-Brabant, Zeeland, Zuid-Holland, Noord-Holland, Groningen en Drenthe. De helikopter vliegt buiten het broedseizoen en in lijn met alle wetgevingen, vergunningen en speciale regels om laag te vliegen langs bijvoorbeeld militaire installaties of natuurgebieden. De metingen moeten bijdragen aan duurzaam en verantwoord omgaan met water.
Samenwerking
De onderzoeksinstituten TNO Geologische Dienst Nederland (TNO GDN) en Deltares werken hierin samen met zeven provincies, zeven waterschappen en vijf waterbedrijven. De rijksoverheid draagt bij in de financiering vanuit het Deltaprogramma Zoetwater, een programma om Nederland weerbaarder te maken tegen zoetwatertekorten. De meetresultaten worden een driedimensionaal beeld tot 200 meter diep waarmee onderzoekers inzicht krijgen in het zoutgehalte van het grondwater op verschillende dieptes en de locatie en dikte van kleilagen. Klimaatverandering verandert de beschikbaarheid van zoet water, terwijl in Nederland en wereldwijd al steeds meer zoet water wordt gebruikt.
Zoet, zilt, kleilagen
Kleilagen beschermen het onderliggende grondwater tegen verontreiniging van bovenaf. Inzicht in het zoutgehalte van het grondwater en kennis over de ligging van kleilagen is nodig om de grondwaterstroming en de mogelijke gevolgen van klimaatverandering en ingrepen op het watersysteem beter te begrijpen. De metingen worden gebruikt om natuur, landbouw, bedrijven en de samenleving zo min mogelijk schade te laten ondervinden van verzilting en te zorgen dat er voldoende drinkwater beschikbaar is. Het 3d model is hierbij een hulpmiddel voor onder andere waterschappen, drinkwaterbedrijven, beleidsmakers op het gebied van waterbeheer en milieubescherming, provincies, waterbeheerders, drinkwaterbedrijven, agrariërs en natuurbeheerders.
FOTO’S:
Helikoptervlucht voor FRESHEM.NL, 30.08.2025, Burdaard, Noardeast-Fryslân. Zie ook hier voor de planning.
TIP: Elke helikopter heeft een uniek kenteken dat op Flightradar24 ingevoerd naar de pagina leidt met gegevens waar en wanneer het toestel de afgelopen week heeft gevlogen. Op Flightradar24 life is life te volgen waar, hoe snel en op welke hoogte de helikopter vliegt, zoals op 29.08.2025 tussen Oosterbierum – Ouwe Syl, meer vluchten waren gepland bij Marsum en onder Franeker.
Stuur je tip, video of foto's naar:
0511-441202 of nieuws@rtvnof.nl.
