Elk jaar onderzoeken experts van Waardenburg Ecology in opdracht van Rijkswaterstaat hoeveel en wat voor afval er aanspoelt op 3 onbewoonde zandplaten. De resultaten van 2024 zijn opvallend en soms ronduit zorgwekkend. Sinds 2009 staat het Nederlandse deel van de Waddenzee op de UNESCO Werelderfgoedlijst . Dit unieke intergetijdengebied is tegelijkertijd een plek waar veel menselijke activiteiten plaatsvinden. Van wadlopers en wadvaarders tot scheepvaart, visserij en wetenschappelijk onderzoek: de Waddenzee is een levendig gebied. Helaas brengt al deze activiteit ook onbedoelde vervuiling met zich mee.

Griend: onverwachte koploper

Van de drie onderzochte zandplaten bleek Griend dit jaar de grootste verzamelplek van afval. Vooral aan de zuidzijde werden honderden stukken plastic en keramiek gevonden. Dat laatste, voornamelijk fragmenten van dakpannen en bakstenen, roept vragen op over de herkomst. Mogelijk gaat het om resten van vroegere bebouwing of oude zeeweringen. De haven van Harlingen, met zijn drukbezochte visserijhaven en vaarroutes naar Vlieland en Terschelling, lijkt een belangrijke bron van vervuiling. Vooral in de zomermaanden zorgt de recreatievaart voor een toenemende afvalstroom richting Griend.

Zuiderduintjes: onverwachte stijging

Steenplaat: stabiel, maar vol plastic

De Steenplaat liet een redelijk stabiel beeld zien. Er werd minder afval gevonden dan op Griend of de Zuiderduintjes, maar nog steeds opvallend veel plastic, vooral de kleinere stukken.

Opmerkelijke observaties

Opvallend is dat er geen sigarettenpeuken zijn gevonden op de zandplaten, terwijl die juist veel voorkomen op de drukke Noordzeestranden. Het lijkt erop dat deze sigarettenpeuken voornamelijk door bezoekers worden achtergelaten op het land en niet via de zee de Noordzeestranden bereiken. Ook de MSC Zoe, het containerschip dat in 2019 tijdens een storm 343 containers verloor, lijkt zijn invloed te verliezen. 5 jaar na de ramp lijken die resten grotendeels verdwenen, al duiken ze zo nu en dan nog wel eens op langs de Noordzeekust.

Diepere boodschap

Het onderzoek toont aan dat vervuiling niet alleen voorkomt op drukbezochte stranden, maar ook op plekken waar mensen nauwelijks of nooit komen. Door zandplaten als Griend, de Zuiderduintjes en de Steenplaat langdurig te monitoren, krijgen onderzoekers steeds meer inzicht in de routes en herkomst van zwerfafval in de Waddenzee. Veel van dit afval komt niet van toeristen, maar wordt door stroming, wind of scheepvaart aangevoerd. Daarmee wordt eens te meer duidelijk hoe kwetsbaar zelfs de meest afgelegen plekken zijn voor de gevolgen van menselijke activiteit.