VIDEO: Veel nieuwe natuur mogelijk door ‘Natuer mei de Mienskip’
EASTERMAR – Een nieuw natuurnetwerk aanleggen. Hoe doe je dat? Boeren en natuurbeheerders hebben twee jaar lang een proef gedaan met een eigen werkwijze. De uitkomsten werden donderdag aangeboden aan de Provincie Fryslân.
EASTERMAR – Een nieuw natuurnetwerk aanleggen. Hoe doe je dat? Boeren en natuurbeheerders hebben twee jaar lang een proef gedaan met een eigen werkwijze. De uitkomsten werden donderdag aangeboden aan de Provincie Fryslân.
Het samenwerkingsverband heet ‘Natuer mei de Mienskip’. De boeren en de natuurbeheerders vinden dat zij het natuurnetwerk goedkoper en beter kunnen aanleggen dan de provincie. Het natuurnetwerk is een uitgeklede versie van de voormalige ecologische hoofdstructuur, het idee om natuurgebieden met elkaar te verbinden.
Alles wat de provincie aan nieuwe natuur wil realiseren, komt in zicht als het initiatief Natuur met de Mienskip de ruimte krijgt, vindt het samenwerkingsverband. De provincie moet meer capaciteit regelen om grond aan te kopen en te ruilen.
‘Natuer mei de Mienskip’ bestaat uit een groot aantal organisaties. Dat zijn: LTO-Noord, It Fryske Gea, Staatsbosbeheer, Kollektivenberied Fryslân (Agrarisch Natuurbeheer), Natuurmonumenten, Friese Milieu Federatie, het collectief Particuliere Natuurbeheerders, Feriening Biologyske Boeren Fryslân, het Friesch Grondbezit en Wetterskip Fryslân. In de uitvoering is de provincie er ook bij betrokken.
Bekijken wat boeren zelf willen
De bestaande provinciale aanpak was, kort gezegd, dat de provincie land kocht van een boer en die grond inrichtte voor natuur. Daarna kwam het meestal in beheer bij een natuurorganisatie. De insteek van Natuer mei de Mienskip is dat er eerst op een overleg bekeken wordt wat de boeren in de streek zelf willen.
“Ook nee kunnen zeggen”
Als de boeren zelf ook aan natuurbeheer willen doen, hoeft er veel minder grond aangekocht te worden. Dan kan het blijven bij bijvoorbeeld een andere inrichting en beheer. Er is ook ruimte voor verbetering van de landbouwstructuur.
Het grote verschil is dat de boer eigenaar en gebruiker van zijn grond blijft. Voor delen van zijn grondgebied gelden dan natuurkwaliteitseisen met de bijbehorende vergoeding. De boeren moeten hierbij wel hulp krijgen wat de bedrijfsvoering betreft. Het is allemaal op vrijwillige basis. “Boeren moeten ook nee kunnen zeggen”, zegt Thijs Harmsen van het Netwerk Right to Challenge dat de proef heeft geëvalueerd. Verder moet de wijdere omgeving ook de ruimte krijgen om een mening te geven over de natuurplannen in de streek.
Met de aanpak is een begin gemaakt in de streek tussen de Burgumermar en de Leien. Bij de boeren aan de zuidoostkant van de Leien op het Swartfean is geïnventariseerd wat zij willen. Het is al vrij duidelijk hoe dat moet worden bereikt. Er lijkt voldoende animo te zijn voor natuurbeheer als een boer een andere plek aangeboden krijgt. Er zou ook ruimte kunnen komen om water op te slaan voor Wetterskip Fryslân. Er zou dus een stap vooruit gezet kunnen worden. “Als je iedereen er warm voor hebt gemaakt, dan moet je het ook kunnen uitvoeren”, waarschuwt voorzitter Albert van der Ploeg van het Kollektivenberied Fryslân. Van der Ploeg: “In ons aanbod voor de komende jaren als Natuer mei de Mienskip geven wij aan hoe dat moet. In totaal kan hier 150 hectare aan natuur komen.”
‘Tsjoch op’
Een andere laagdrempelige aanpak is een loket met de naam ’tsjoch op’. Daar kunnen mensen die iets met natuur op hun grondgebied willen doen, zich melden. Dan wordt er ook bekeken of er binnen het Natuurnetwerk Nederland kansen liggen.
Zeven initiatieven zijn er via dit loket al behandeld en er lopen nog 21. De verwachting is dat dit 120 hectare aan natuurgrond op kan leveren.
“Wij hebben gezocht naar plekken waar energie is en waar mensen aanwezig zijn die graag natuur willen en kunnen realiseren. En dan niet alleen in de gebieden die we van Europa moeten realiseren, maar ook in gebieden met natuurnetwerk daarbuiten”, zegt adjunct-directeur Chris Bakker van It Fryske Gea.
Een van de initiatieven is de aankoop van een boerderij met twaalf hectare vogelland in het weidevogelgebied de Heanmar bij Koudum. De eigenaar is overleden. Het natuurgebied is in beheer bij Staatsbosbeheer.
Weidevogels broeden niet graag bij bebouwing. Daarom is de boerderij gesloopt. “Wij hebben van de overheid de ruimte gekregen om het recht daar te wonen op een andere plek in te vullen. Sloop scheelt ons kosten aan het gebouw en we doen tegelijkertijd iets goeds voor de natuur”, zegt Chris Bakker van It Fryske Gea die de aankoop met eigen schenkingen heeft betaald.
Geld
Het voorbeeld van deze aankoop laat zien dat andere partijen zoals de provincie voorop lopen bij het realiseren van het natuurnetwerk en dat er ook geld beschikbaar is uit andere hoeken dan waar de provincie aanspraak op kan maken. Met wat Natuer mei de Mienskip de afgelopen twee jaar heeft gerealiseerd, plus het werk van de provinciale gebiedscommissies, blijft er nog 1600 hectare nieuw te vormen natuur over in Fryslân.
Natuer mei de Mienskip denkt met het huidige budget 500 hectare te realiseren voor het jaar 2027, plus een herinrichting van 1000 hectare grond voor de natuur. Er hangt wel een prijskaartje aan: 36 miljoen euro. En natuurlijk werken de provinciale gebiedscommissies ook gewoon door.
Natuer mei de Mienskip wil zich niet alleen richten op natuur die volgens Europese afspraken tot stand moet komen, maar ook op gebieden waarvan de provincie het belangrijk vindt om de natuur meer ruimte te geven. Ook omdat veel boeren en andere grondeigenaren met dat soort natuur beter om kunnen gaan. De verwachting is dat er nog extra geld bijkomt en tevens instrumenten die een efficiëntere werkwijze mogelijk maken. Dat moet begin volgend jaar duidelijk worden.
Daardoor kan het tempo nog verder omhoog en komt de aanleg van het hele natuurwerk een stuk dichterbij. Al kan het zo zijn dat er toch nog wat extra geld voor nodig is. Als het allemaal lukt, kan Natuer mei de Mienskip 1005 hectare aan nieuwe natuur leveren.
Organisatie
Er is nog 1,3 miljoen euro nodig om een goede organisatie op te zetten. Daar heeft Thijs Harmsen van het Netwerk Right to Challenge nog wel een kanttekening bij: “Het moet geen uitvoeringsorganisatie van de provincie worden.”
De focus moet, wat hem betreft, blijven op werken met de gemeenschap (mienskip). Als er geen draagvlag is voor deze werkwijze, kan het de aanpak van Natuer mei de Mienskip nog behoorlijk in de weg zitten.
Stuur je tip, video of foto's naar:
0511-441202 of nieuws@rtvnof.nl.
