AquaZoo en provincie Fryslân botsen over ontsnapte wasberen: “Weinig deskundigheid”

De provincie Fryslân is ontevreden over de samenwerking en communicatie met het Rijk en AquaZoo, als het gaat om de wasberen die vorig jaar uit de dierentuin ontsnapten. Ook maken ze zich zorgen over de ecologische schade die de nog loslopende dieren kunnen aanrichten. Dat blijkt uit stukken die Omrop Fryslân heeft opgevraagd bij de provincie. Zo schrijft Omrop Fryslân. 

Twee ontsnappingen

In maart 2024 ontsnapten er elf wasberen uit hun verblijf in dierentuin AquaZoo in Leeuwarden. De dieren zaten daar toen één dag. Een aantal werd al snel teruggevonden. Maar op 25 en 26 mei ontsnapten er, ondanks maatregelen van de dierentuin, weer twee van de beestjes. In twee brieven, één aan het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur en één aan de dierentuin, uitte de provincie in oktober vorig jaar haar zorgen over de gang van zaken bij het ontsnappen van de wasberen.

Weinig deskundigheid en expertise’

AquaZoo was slecht voorbereid op het vangen van ontsnapte dieren, stelt de provincie. “Zo is onder meer opgevallen dat AquaZoo weinig deskundigheid en expertise bezit als het gaat om plaatsing van vangmiddelen”, schrijven ze. Ook waren er volgens hen niet altijd verdovingsgeweren en de daarbijbehorende schutters beschikbaar, terwijl de dierentuin dat volgens de provincie wel moest regelen. De directeur van AquaZoo, Jeroen Loomeijer verbaasd zich over de woorden van de provincie. Volgens hem heeft de dierentuin alles op alles gezet om de wasberen terug te krijgen: “Alles wat we hebben kunnen doen, deden we. We hebben meteen iedereen ingelicht en vangkooien op het terrein geplaatst”.

Buiten het park mag de dierentuin zelf geen wasberen vangen, vertelt hij: “We mogen wel zoeken maar geen actie ondernemen. We zijn erg blij met de inzet van de provincie, dat we zoveel dieren terug hebben kunnen krijgen”. Dat een groot deel van de wasberen teruggevonden is, is volgens Loomeijer niet vanzelfsprekend, want wasberen laten zich niet snel vangen. “Toen er in 2020 in Emmen vijf wasberen ontsnapten, is er geen enkele teruggevonden.” Over de quarantainevoorzieningen zegt hij dat ze daar in de dierentuin niet veel vaste plekken voor hebben, omdat situaties waar ze die in gebruiken bijna nooit voorkomen.

Wij vragen ons af of AquaZoo voldoende voorbereid is op ontsnappingen van andere (ook voor de mens gevaarlijker) exotische diersoorten.
Provincie in de brief aan het ministerie

De provincie haalt aan dat het niet de eerste keer dat er een dier uit AquaZoo ontsnapt. Ver in het verleden is er al eens een Canadese bever vandoor gegaan. Ook daarom maken ze zich zorgen: “Gezien de problemen die zijn ontstaan ten aanzien van wasberen, vragen wij ons af of AquaZoo voldoende voorbereid is op ontsnappingen van andere (ook voor de mens gevaarlijker) exotische diersoorten.” Volgens Loomeijer is dat absoluut niet aan de orde: “We doen er alles aan om ervoor te zorgen dat er hier geen dieren beginnen. We hebben veel gekwalificeerde mensen en zijn zelf ook gebaat bij veiligheid.” Alles voldeed aan de wettelijke eisen en is goedgekeurd door de instanties.

Dat de wasberen tot twee keer toe hebben kunnen ontsnappen, vindt hij zelf ook jammer. Bij het maken van de plannen voor het verblijf van de dieren is er extra rekening mee gehouden dat ze bekend staan als goede ontsnappers: “We zijn bij heel veel andere verblijven langs geweest.

Alles voldeed aan de wettelijke eisen en is goedgekeurd door de instanties.”
Jeroen Loomeijer, directeur AquaZoo

Ondanks dat is er bij de constructie van het verblijf een fout gemaakt, die volgens Loomeijer ook bij inspecties niet zichtbaar was. “Maar daarvoor wil ik natuurlijk wel gewoon de verantwoordelijkheid nemen.”

Provincie in het donker

De provincie zegt zich erover dat ze niet op de hoogte zijn gebracht toen er in mei voor de tweede keer wasberen ontsnapten. Zowel AquaZoo als het ministerie heeft dit niet aan hen gemeld. Pas in september heeft de dierentuin dit laten weten. Daarbij komt dat AquaZoo, zonder dat met de provincie te bespreken, vangkooien heeft geplaatst, onder andere in de wijk Camminghaburen. Dat is volgens de provincie in strijd met de wet en de vorige vergunning.

Loomeijer zegt dat ze dezelfde dag nog wel contact hebben gezocht met de provincie: “We hebben gebeld, maar kregen geen contact. Toen hebben we uit alle hectiek niet meer teruggebeld, dat hadden we wel moeten doen.” In een reactie op de brief van de provincie, in november, biedt de dierentuindirecteur namens AquaZoo daarvoor zijn excuses aan. Ook is een vangkooi, die bij een particulier was neergezet, teruggehaald. Als het om de wasberen gaat, is de provincie Fryslân wel vaker in het donker gelaten. Ook toen de vergunning voor het huisvesten van de 12 wasberen in de dierentuin werd afgegeven, werd de provincie daar niet door het ministerie over geïnformeerd of in meegenomen. Dat zagen ze graag anders.

Invasieve exoot

De wasbeer een zogenoemde ‘invasieve exoot’. Dat betekent dat het dier van nature niet in Nederland voorkomt en schadelijk kan zijn voor de natuur. De provincie is betrokken bij natuurbeheer en toezicht op invasieve soorten. Toen de provincie ambtelijk overleg aanvroeg met de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) over de gang van zaken, werd dat overleg geweigerd.

De instanties verwezen naar een Woo-verzoek of een formele vordering. De provincie stelt dat “deze handelswijze haaks op de lijn van het Rijk zoals deze in allerlei beleidsnotities over invasieve exoten wordt verwoord”. Daarin wordt juist gewezen op het belang van een goede samenwerking en communicatie tussen overheden. Op de brief die naar het ministerie is gestuurd, is tot nu toe geen antwoord gekomen, laat de provincie weten. Het ministerie heeft wel toegezegd dat ze die nog wel zullen sturen.

Ecologische schade

Nadien heeft de provincie eigenlijk liever niet dat er wasberen in AquaZoo worden opgevangen, schrijven ze aan de dierentuin: “Door wasberen te houden in uw dierentuin, die als soort bekend staan als notoire ontsnappers, bestaat het reële gevaar van een verdere verspreiding van de invasieve exoot.” Daarbij komt ook dat de dierentuin dichtbij kwetsbare gebieden ligt, zoals het natura -2000 gebied ‘de Grutte Wielen’ en plekken waar weidevogels broeden. De provincie heeft grote zorgen over de mogelijke ecologische schade door de ontsnapte wasberen: “Wasberen zijn roofdieren die onder meer eieren en kuikens van (water)vogels eten en een negatief effect hebben op vogelpopulaties.”

In totaal lopen er nu nog 3 van de ontsnapte dieren rond. Ook al zijn die onvruchtbaar en kunnen ze zich dus niet voortplanten, zolang niet alle wasberen zijn gevangen is er volgens de provincie nog altijd een risico voor de natuur. AquaZoo zegt zelf geen signalen te zien dat er schade is aangericht door de wasberen. Om zorgen weg te nemen heeft de dierentuin de provincie uitgenodigd om langs te komen. Op die uitnodiging is de provincie tot nu toe nog niet ingegaan. Wel laten ze weten dat ze de brief van AquaZoo hebben ontvangen.

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail