TE ZIEN IN.. Aflevering 148: Vijfvoudpiramide van Piet van Mook geen klimrek

TYTSJERK – In Dwaalster in Park Vijversburg sprankelt op een gazon tussen de dwaalwegen een geometrische vorm van buizen en kabels de kijker tegemoet. Op het bijbehorende informatiebord staat ‘Vijfvoudpyramide van Piet van Mook uit 2001’ met rechtsonder een omrande cirkel met schuine streep over een figuur die een trap op- of afklimt, als een verbodsbordicoon.

Gerhild van Rooij

VIJFVOUDPIRAMIDE
De geometrische vijfvoudpiramide in Dwaalster past prachtig bij de abstracte vormen die in de hagen van de dwaalwegen zijn geïntegreerd. De Vijfvoudpiramide van kunstenaar Piet van Mook is een complex geheel en bestaat uit buizen van 3 meter lang, met een dubbele moduul als grondvorm, 5 in plaats van 3 buizen, waaraan tetraëders zijn gekoppeld. Een tetraëder of viervlak is een veelvlak met vier vlakken in de vorm van een driehoek, vier hoekpunten en zes ribben. Het is de 3-simplex en een piramide met een driehoek als grondvlak en qua onderlinge stand variabel. Het door de vorm en uitvoering transparante kunstwerk levert van alle kanten een ander beeld ziet er ondanks het monumentale formaat licht uit. Van Mook zijn vijfvoudpiramide staat maar op drie punten op de grond.

TENSEGRITIES – SPANFIGUREN
De vijfvoudpiramide, een spanfiguur. Zogenaamde spanfiguren zijn ontdekt door Buckminster Fuller en Snelson en gebouwd volgend het principe van de tegenstelling druk en trek uit de mechanica, ook wel  bekend onder de naam tensegrity, samentrekking tussen tension en structural integrity. De basisvorm van Snelson bestond uit een module van drie buizen (druk) tegenover 9 spandraden (trek), maar door de grondvorm te stapelen konden complexe constructies gemaakt worden, zoals de “Naald” bij het Kröller-Müller Museum. Van Mook gebuikte dit sinds 1980 als uitgangspunt en verving buizen ook wel door vlakken of lichamen, die scharnierend om de fictieve buizen variërende vormen kunnen aannemen.* In zijn  kunstwerk de vijfvoudpiramide  bepalen de wetten van harmonie, contrast en afwisseling samen het ritme en de esthetiek.

TRISQUARE
In Museumtuin Gouda zag ik meerdere keren de Trisquare of kwadraatcirkelpuzzel van Piet van Mook: drie vierkanten met uitgespaarde cirkelgaten van het halve oppervlak met een diagonale sleuf naar een hoekpunt schuiven in elkaar en klemmen zichzelf vast tegen de binnenkant van de uitgespaarde cirkelgaten. Het is een kunstwerk waarin dichte volumes tegenover holle gesuggereerde ruimte een contrast vormen in evenwichtige verhouding tot elkaar en het geheel het ritme van een uitstralende beweging oproept. Het in elkaar zetten van deze ogenschijnlijk eenvoudige Trisquare is zo moeilijk dat er vanzelf een puzzel is ontstaan, en die puzzel is als zodanig gepresenteerd door Theo Geerinck. De presentatie vond plaats op de ‘Exchange’ van de ‘International Puzzle Party’ te Los Angeles in 2000, een jaar voordat in Tytsjerk de vijfvoudpiramide is geplaatst.

RIETVELDACADEMIE
Tekenaar, aquarellist, schilder, graficus, beeldhouwer, docent, cultuurinitiator Piet van Mook werd in 1924 in Amsterdam geboren als vierde kind van de kunstschilder Harry van Mook (1888-1955). Hij wilde biologie studeren maar weigerde de loyaliteitsverklaring aan de Duitsers te ondertekenen. Om tewerkstelling te voorkomen werkte hij bij een tuinder in de voedselvoorziening en moest ook onderduiken. Na de oorlog koos hij voor de kunst, studeerde in de periode 1946-1952 aan de Gerrit Rietveld Academie en haalde een onderwijsbevoegdheid om wat betreft inkomen onafhankelijk te zijn en in de kunst vrij te kunnen werken.

GOUDA EN BERGAMBACHT
Van Mook vestigde zich in Gouda en leerde als tekenleraar aan het katholieke Sint Antoniuscollege voor voortgezet onderwijs collega, docente aardrijkskunde Rietje Vonk kennen. Ze trouwden in 1962 en verhuisden in 1964 naar Bergambacht. Na werktijd deed de kunstenaar een middagdutje en verdween daarna in zijn aan de boerenwoning grenzende atelier. Zijn carrière begon hij met expressionistische werken in olieverf, hij blonk onder meer uit in menselijke figuren. Daarna verdiepte hij zich in deformatie en vanaf 1975 ontstond abstract werk. Rond 1980 maakte hij zijn eerste ruimtelijke constructies, gebaseerd op Snelson, waartoe ook de vijfvoudpiramide behoort en vanaf 1990 ook veel digitale grafiek.

SCHATKAMER IN MUSEUM
Piet sloot zich aan bij stichting Ars et Mathesis* waarin de leden kunstenaars en wiskundigen zijn. Met zijn zogenaamd ‘onmogelijke’ beeldende, wiskundige figuren hoorde hij daar thuis. Aan zijn grafisch werk werd in 2004 nog een tentoonstelling gewijd in Museum Gouda onder de titel “Opera Grafica”, werk geïnspireerd door notaties van muziek. Het museum beschouwt Van Mook als een schoolvoorbeeld van de naoorlogse kunst. In de Schatkamer van Gouda is een wand gewijd aan zijn werk; één uit elke periode. De aimabele Piet van Mook was tot het eind toe glashelder en vol ideeën. Hij heeft de opening nog meegemaakt voordat hij na een vier maandendurend ziekbed op 7 juni 2016 op 91 jarige leeftijd overleed. Hij vond zijn leven zeer geslaagd.

INITIATOR EN CULTUURDRAGER
In de Bartholomeüskerk in Schoonhoven nam de Goudse kunstenaarswereld afscheid van hun Piet, medeoprichter van het kunstcentrum Burgvliet (nu Firma Van Drie), de FilmLiga, de Kunstuitleen en de Stadsgalerie, oud-tekendocent aan het Sint Antoniuscollege en collega-kunstenaar. Hij heeft veel betekend voor de Hedendaagse kunst in Gouda, en ver daarbuiten. Hij was tot op zeer hoge leeftijd actief en zeer productief in het vervaardigen van nieuw werk en hij bleef zich ontwikkelen en zijn horizon verbreden. Piet heeft een grote en bijzondere collectie digitaal grafiek geschonken aan Museum Gouda en bij de Firma Van Drie een bijzondere uitgebreide digitale beeldbank opgebouwd rond Goudse en regionale kunstenaars. Het meeste werk dat hij in zijn bijna zeventigjarige carrière maakte is verkocht.

AUTEUR EN FOTO’S
Gerhild van Rooij, cultuurpublicist
FOTO’S
1 Piet van Mook, Vijfvoudpiramide, 2001 (foto 2021 Gerhild van Rooij)
2. Detail Vijfvoudpiramide, 2001 in Tytsjerk (foto idem)
3 Vijfvoudpiramide, 2001 in Dwaalster in Vijverburg (foto idem)
4 Informatiebord ‘Vijfvoudpyramide”
BRONNEN/NOTEN
*http://www.arsetmathesis.nl/vanmook.htm, 19.02. 2002 – 08.05.2019.
Monique de Vries. ‘Kunstenaar in elke vezel’. Algemeen Dagblad (groene Hart). 24-02-2017.
RKD.nl.
Archief auteur.

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail