TE ZIEN IN… Aflevering 173: BAO en accordeonpedagoog Marten Brouwer (1915 – 1963)

GYTSJERK – Op 21 mei liet Brouwers Akkordeon Orkest feestmuziek klinken rond de onthulling van het in opdracht van Dorpsbelang gemaakte beeld Ryk troch Muzyk. Tussen de bloemen onder de oude boom op het dorpsplein onthulden wethouder Pytsje Willemsma, kunstenaar Oene van der Veen en bronsgieter Joep van der Kleij dit monument voor Marten Brouwer (1915-1963).

Gerhild van Rooij

RYK TROCH MUZYK
Marten Brouwer is in 1915 op een skûtsje geboren en woonde vanaf 1921 in Gytsjerk. Hij maakte al jong kennis met accordeonklanken en vanaf zijn twaalfde nam bakker Dijkstra hem muzikaal onder zijn hoede en met succes. Marten trouwde Hiltsje Boonstra uit Mûnein, is 47 jaar oud geworden en liet veel muzikaal erfgoed na. De titel Ryk troch muzyk (Rijk door muziek) doet recht aan wat deze markante figuur met zijn inzet en passie voor accordeonmuziek en samenspel in de gemeenschap en provincie heeft gerealiseerd. Generaties spelen dankzij Marten accordeonmuziek of genieten ervan als luisteraar. Met zijn eigen optredens maakte accordeonist hij van jongs af al indruk. Naast zijn vermogen om met zijn muziekspel mensen te bereiken, beschikte hij over organisatorische talenten en kon met zijn gevoel voor pr zijn muziekdroom verwezenlijken: mensen muzikaal bijeenbrengen en inspireren om voor hun plezier samen te musiceren en muzikaal het beste naar boven te halen.

VERHALEN
In de jaren negentig speelden enkele familieleden van Marten Brouwer voor Kerst op hun accordeons in de zaal van onze Galerie Bloemrijk Vertrouwen. Ze vertelden over Marten of hij pas net was overleden, in plaats van decennia terug, dat maakte indruk. In 1939 gaf Marten al les en in 1942 presenteerde hij zijn eerste orkest. In 1954 richtte hij het Gytsjerks Akkordeonorkest op dat repeteerde in H.E. Mulders Bakkerij in Gytsjerk. De mooiste verhalen waren echter over het hok achter zijn door hemzelf en zijn broer gebouwde huis aan de Nieuwe Straatweg 10 in Gytsjerk waar de grondlegger en dirigent van vele accordeonorkesten in 1946 Brouwer’s Muziekschool oprichtte en lesgaf. De school kreeg al snel vestigingen in andere delen van Friesland. Dat Marten Brouwer het leven van talrijke mensen meer kleur gaf bleek ook weer uit de gesprekken met de aanwezigen bij de onthulling van het dorpsbeeld en het optreden van het Brouwers Accordeon Orkest die middag. Wie Marten gekend had vertelde honderduit, maar wie hem alleen uit (muziek-)familie verhalen kende vertelde ook honderduit.

GRONDLEGGER MUZIEKSCHOLEN
Eind jaren zestig, enkele jaren nadat de accordeonist, organisator, dirigent en muziekpedagoog in 1963 plotseling aan een hartaanval was overleden, heeft de gemeente zijn muziekschool overgenomen. De bevlogen pionier die enkele decennia had laten zien en voelen dat muziek het leven van jong en oud verrijkte, was daarmee postuum grondlegger voor onder meer de muziekschool in Tytsjerksteradiel. Op het hoogtepunt telde de particuliere school van Brouwer rond 1500 leerlingen, 15 orkesten en 13 docenten die wekelijks door de provincie reisden om les te geven in bijvoorbeeld Workum, Sneek, Dokkum en Kollum. De school had zelfs een blad getiteld Ryk troch musyk. Beeldhouwer Oene van der Veen heeft het dorpsbeeld van Gytsjerk daarnaar genoemd.

BROUWERS AKKORDEON ORKEST
Marten Brouwer woonde tot zijn overlijden in Gytsjerk. Zijn persoon en rijke muziekpedagogische nalatenschap wordt 59 jaar na zijn dood nog altijd in ere gehouden. Mei 1955 heeft Marten het Schoolorkest van Brouwer’s Muziekschool opgericht met de beste accordeonisten uit al zijn orkesten en uitblinkers van al zijn muziekschoolafdelingen. Het orkest gaf veel optredens ook voor de radio en maakte enkele grammofoonplaten. Het nog altijd actieve Brouwers Akkordeon Orkest (BAO) is daarvan de voortzetting en was uitgenodigd om zaterdag op te treden na het onthullen van het bronzen beeld.

GROTE BELANGSTELLING
Op de eerste rang zaten zaterdag de familieleden van Marten Brouwer, zijn in Gytsjerk geboren kleinzoon origamikunstenaar Marten Sale volgde alles live vanuit zijn woonplaats in Japan. Ook oud-BAO-dirigent Johan de Wit kreeg een ereplaats. Het plein was verder gevuld met pers, oudleerlingen van Harmen, volgende generaties accordeonspelers en – leraren, mensen die voor de muziek of Oene en zijn beeld kwamen, collega-musici, collega- kunstenaars en leden van Dorpsbelang Gytsjerk. Voor dit publiek dat voor een deel zelfs van buiten Friesland kwam, speelde het orkest composities uit de tijd dat oprichter Marten Brouwer van 1955- tot 1963 dirigeerde, de periode 1963- 2011 dat Johan de Wit in het dirigeerstokje had overgenomen en de periode vanaf 2011 onder de huidige dirigent Tim Fletcher. Op de rand van het perk waarin het beeld staat, is op een informatieplaquette een foto te zien waarop Marten Brouwer speelt en tekst en een QR code.

DORPSBEELD VAN GYTSJERK
Naast lessen en het leiden van de orkesten zag Marten Brouwer nog kans om Accordeondagen te organiseren op Stania State met wel 1000 spelers volgens kleinzoon Marten Sale Brouwer. Het dorpsbeeld voor Gytsjerk van Oene van der Veen is gebaseerd op een anonieme zwart-witfoto uit 1943, midden in de Tweede Wereldoorlog. Op de foto spelen twee kinderen accordeon, terwijl ze met de ruggen tegen elkaar in kleermakerszit op het gras zitten. Volgens de beeldhouwer geeft dat weer waar Marten Brouwer voor staat:  inspiratie om mensen samen te brengen die elkaar tot steun zijn en elkaars levens verrijken door samen op accordeons muziek te maken. De leden van Brouwers Akkordeon Orkest houden die traditie in ere. Dit zijn hun namen. Eerste partij: Boukje Bonnema, Hilly Riemersma, Wieke Hofstra, Jetske Leijenaar; Tweede partij: Aukje Brouwer, Lizzy van der Laan, Reinou van der Veen; Derde partij: Carolien van der Zande, Klara Dotinga, Ellen bij de Weg, Herman Peenstra; Vierde partij: Einte Slootstra, Chris Kesting, Bram Zijlstra en Bas: Doety Peenstra en Jolanda Jutte. Ze spelen op unieke, speciaal ontworpen instrumenten die het geheel een eigen, warme klank geven, Marten Brouwer zou ervan genoten hebben.

AUTEUR EN FOTO’S:

Gerhild van Rooij, cultuurpublicist

1. Beeld Ryk Troch Muzyk, monumint Marten Brouwer van Oene van der Veen.
2. Onthulling met kunstenaar Oene van der Veen en bronsgieter Joep van der Kleij.
3. Marten Brouwer op informatiebord bij beeld Ryk troch Muzyk.
4. Enkele spelers van  Brouwers Akkordeon Orkest (BAO) 21 mei bij onthulling beeld.
5. Deel van het publiek met o.a. oud dirigent BAO op dorpsplein in Gytsjerk.
6. BAO bij het bronzen beeld ter ere van oprichter en eerste dirigent Marten Brouwer.

Te zien in …Aflevering 172: Monument Hoeder fan ’e Frede in Driesum, Oene van der Veen – RTV NOF

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail