TE ZIEN IN… Aflevering 346: Historisch Stripboek Wortels in de Molukken, Deckers en Drachman

De geschiedenis van de Molukken en Nederland zijn met elkaar verweven.
Tekenaar-verteller Els Deckers en scenarist Dido Drachman verbeelden in het stripboek Wortels in de Molukken generaties Molukkers vanuit hun eigen cultuur. Molukse elitesoldaten vochten voor de Nederlandse kroon tegen de eigen bevolking en moesten in 1951 tijdelijk naar Nederland. Het liep anders.

STIJN SCHENK

Wortels in de Molukken (2022) is sinds kort gratis online te zien en te lezen als flipbook op heyzine.com. Stijn Schenk (Amsterdam, 1976), socioloog, beeldproducent, opleider en schrijver van lesmateriaal, initieert en produceert grafische verhalen of strips. Hij brengt met zijn uitgeverij Real Comics stripboeken en animaties uit om lastige onderwerpen bespreekbaar en zichtbaar te maken, waaronder de Molukse geschiedenis. Schenk nam samen met Els (Lalihatu Smeets) Deckers het initiatief voor het stripalbum Wortels in de Molukken. De geschiedenis van Molukkers in Nederland. De Molukse geschiedenis is al vanaf de VOC tijd verweven met de Nederlandse en passend weergegeven. De luchtige toon waarop deze beladen gezamenlijke geschiedenis vanuit Moluks perspectief gebracht wordt, dwingt respect af. Het op de toekomst gerichte geheel omvat getuigenverhalen, gedichten en documentaire historische onderbouwing. De illustraties en verhalen vormen samen een toegankelijk document voor alle Nederlanders, ongeacht afkomst en land van herkomst.

ELS DECKERS EN DIDO DRACHMAN

Els tekende het beeldverhaal en de cover. De met elkaar verweven verhalen van een aantal bijzondere vrouwen uit de Molukse gemeenschap in Nederland vormen het hoofdverhaal. Bewust en onbewust meegedragen pijnsporen van verschillende generaties Molukkers in Nederland vallen in de gesprekken met de kleindochter op hun plaats. Eerst is er het verhaal van de VOC, daarna van de twintigste eeuw. Veel opvanglocaties en kampen waarin de Molukkers waren ondergebracht sloten in de jaren 60 en 70, waarna de bewoners al dan niet gedwongen verhuisden, meestal naar Molukse wijken. De ouderen schetsen de verwachtingen van de Molukkers in Nederland, waar zij maar tijdelijk zouden moeten verblijven. De verliezen, niet waargemaakte beloftes, leidden mede tot de onmacht van Molukse jongeren en hun acties die eindigden met geweld. Molukkers kregen bij aankomst de status van vreemdeling omdat zij uitgingen van terugkeer naar de onafhankelijke Republiek der Zuid-Molukken. Het geheel van die Moluks-Nederlandse geschiedenis krijgt meer samenhang voor de kleindochter en de lezers. Nel Lekatompessy en Mellie Lumalessil-Metiarij delen hun kennis en herinneringen van de Molukse geschiedenis liefdevol met kleinkind Quiana Lumalessil, zonder beschuldigingen en bitterheid en vanuit Moluks perspectief.

NATIONALITEIT

De Wet op de Indonesische Nationaliteit van 1958 maakte dat de meeste in 1951 naar Nederland gestuurde Molukkers het Indonesische staatsburgerschap verloren en stateloos waren. In de jaren zeventig telde Nederland 30.000 Molukkers. De Nederlandse overheid heeft na de treinkaping en andere Molukse acties in 1976 de Wet betreffende de positie van Molukkers aangenomen. De rechtspositie van in Nederland verblijvende Molukkers werd gelijkgesteld met die van Nederlandse staatsburgers, maar was ongelijk, omdat zij uitgezonderd werden van het recht tot deelname aan provinciale, Tweede Kamer of Europese verkiezingen. De derde generatie Molukkers hoort het Nederlanderschap van rechtswege te krijgen. Op Overheid.nl staat, ook bij de gemeentes in het uitzendgebied van RTV NOF, nog altijd dat Molukkers verblijvend in Nederland een ‘faciliteitenpaspoort’ krijgen, De Nederlandse nationaliteit is in deze paspoorten doorgehaald en er is in aangegeven dat betrokkenen als Nederlanders worden behandeld. Vanwege problemen met reizen in het buitenland is in 1991 besloten dat ook een Nederlands paspoort aangevraagd kan worden, met vermelding Nederlandse nationaliteit, maar in tegenstelling tot de vermelde nationaliteit in het Nederlandse reisdocument, blijven de betrokkenen voor de wet stateloos.

MEER VERHALEN

De geografische kaarten van A.E. Charters in Wortels in de Molukken, ondersteunen het verhaal en laten bijvoorbeeld ook het land van buurvolk de Papoea’s zien waaraan een verhaal gewijd is. De lange reis naar Nederland is in kaart gebracht en alle schepen die Molukkers verplicht naar Nederland voerden zijn met naam genoemd. Marloes Deckers voorzag twee verhalen van kleur en Amanda Majoor en Marten Teunissen leverden beiden een extra illustratie. Samay June heeft het boek prachtig vormgegeven en er was inhoudelijke ondersteuning van Rietje en Henk Smeets, Alex Lalihatu, Joy van Swieten, René Westerveld en Renincy Sommers en daarnaast worden in het colofon nog 10 personen bedankt. Dit boek is een aanwinst voor wie van geschiedenis houdt en graag ware verhalen over mensen leest. De uitgave is mogelijk gemaakt met ondersteuning vanuit het programma Collectieve Erkenning van Indisch en Moluks Nederland (CEWIN), van Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

CITAAT BEELDGEDICHT

Vroeger was van hen, nu is van jou.
Steek je nek uit, deel je ambities.
Struikel over de lat die je zo hoog hebt gelegd,
Zodat je kunt leren op te staan.
Maak je los van steeds hetzelfde liedje
Om de melodie van je eigen hart te ontdekken.
Durf vrij te zoeken.

FOTO’S:
1. Els Deckers, omslag Wortels in de Molukken. De geschiedenis van Molukkers in Nederland (50 pagina’s), klik hier voor het flipboek.
2. Els Deckers. Illustratie 11 boten die 74 jaar geleden van 25 februari tot 25 mei 1951 naar Nederland vertrokken met de eerste Molukse KNIL-militairen met hun gezinnen. (De 11^de boot maakte de eerste en twaalfde (laatste) rit.
3. Dido Drachman. Zie citaat beeldgedicht, Wortels in de Molukken.

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail